ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΒΟΚΚΑΚΙΟΣ, (ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ) ΠΕΤΡΑΡΧΗΣ , ΔΑΝΤΗΣ ΒΙΓΙΟΝ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ
Ο Βοκκάκιος είναι παγκόσμια γνωστός ως ο συγγραφέας του Δεκαήμερου, και το κείμενο αυτό θεωρείται ότι είναι έργο ερωτικό και αντικληρικό.
Ο Βοκκάκιος θέλησε μετά το Δεκαήμερο να δώσει ένα πορτραίτο του εαυτού του πολύ διαφορετικό από εκείνο που επικράτησε ανά τους αιώνες, δηλαδή το πορτραίτο ενός ποιητή που η λογοτεχνική του κλίση συνάντησε την επίδραση του πατέρα του, ο οποίος ήθελε να κάνει τον εαυτό του έμπορο η νομομαθή. Ο Βοκκάκιος αισθανόταν κυρίως ποιητής και πολύ μακριά από τους εμπόρους και τους ποιητές. Ο Δάντης είχε εξεγερθεί εναντίον των δικηγόρων και ο Περάρχης είχε δηλώσει ότι είναι εχθρός των ιατρών. Και οι δύο αξίωναν για την ποίηση να μην αποτελεί πηγή κέρδους. Έτσι όλοι οι μεγάλοι ποιητές από τον Όμηρο ως τον Βιργίλιο από τον Δάντη ως τον Πετράρχη είναι φτωχοί. Τον 13ο και 14ο αιώνα οι Φλωρεντινοί έμποροι ήταν οι θησαυροφύλακες της πόλης τους, και πολλών ευρωπαϊκών αυλών. Κατανοούμε με πόση δύναμη η πίστη στην ποίηση κυριαρχούσε στο Βοκάκιο. Να ζεις για την ποίηση σήμαινε να βρίσκεσαι σε αντίθεση με την οικονομική τάση της ίδια στους της κοινωνίας.
Γύρω στα 1330 και 1340 στη Νάπολη και ύστερα στη Φλωρεντία ο Βοκκάκιος εκφράζει περισσότερο σεβασμό στη θέληση τους πατέρα του. Τίποτα από ότι γνώριζε από επιχειρήσεις δεν υπάρχει στα έργα του.
Ερωτευμένος με τον έρωτα που διηγείται τις περιπέτειες δυο ειδωλολατρών ηρώων που ασπάστηκαν τον χριστιανισμό. Ωστόσο ο Βοκκάκιος δεν εγκαταλείπει αμέσως την παιδεία της νεότητας του. Προτού να γίνει οπαδός του Πετράρχη τα ίχνη του οποίου ακολούθησε γράφοντας εκτός από την γενεαλογία τις βιογραφίες άλλων επιφανών ανδρών ιδιαίτερα άτυχων. Ο Βοκκάκιος καταγίνεται με την νουβέλα ένα είδος που δεν είχαν προσέξει ποτέ ούτε ο Δάντης ούτε ο Πετράρχης
Το Δεκαήμερο γράφεται λίγο μετά την πανούκλα που έσπειρε τον θάνατο και την καταστροφή σε όλη την Φλωρεντία. Είναι άλλωστε μια απάντηση στην κοινωνική και πολιτική διάλυση που προκάλεσε η επιδημία.
Για να αφηγηθεί τις νουβέλες του βιβλίου του ο Βοκκάκιος φαντάζεται ότι επτά νέες γυναίκες και τρεις νέοι άνδρες εγκαταλείπουν την πόλη, και καταφεύγουν σε μια έπαυλη στους Τοσκανικούς λόφους, όπου κάνουν μια ζωή αργόσχολη και εκλεπτυσμένη. Διηγούνται ιστορίες που εναλλάσσονται με τραγούδια και χορούς, δημιουργώντας έτσι τον κοινωνικό χώρο και χρόνο μιας συντροφιάς που απολαμβάνει την άνεσή της, τη διασκέδαση και τα εξαίσια φαγητά.
Μια πρώτη εντύπωση που αποκομίζει ο αναγνώστης από το Δεκαήμερο, είναι η εξίσωση ενός μικρού κοινωνικού πυρήνα ατόμων που χωρίς να είναι γεννημένοι ευγενείς ακολουθούν τον κώδικα των αρετών της υψηλής αριστοκρατίας, που συνοψίζεται σε μια μαγική λέξη. Την ευγένεια συμπεριφοράς, ιπποτική συμπεριφορά ενώ ταυτόχρονα οι ίδιες αυτές αρετές διαβρώνονται από το ελάττωμα της φιλαργυρίας.
Αυτό το κλειδί της ανάγνωσης προτείνουν οι δέκα νουβέλες. Δηλαδή η πρώτη ημέρα του δεκαήμερου. Αντί να εξυμνήσει τις αρετές των εμπόρων η να συνθέσει για αυτούς ένα έπος που εκδηλώνεται από αυτή κοινωνική κατηγορία.
Έτσι η νουβέλα του μαστροτσιαπελέτο διηγείται την πονηρή μεταμόρφωση ενός τοκογλύφου σε άγιο. Στη δεύτερη και την Τρίτη μέρα παρουσιάζονται πρόσωπα που έχουν καταφέρει να πραγματοποιήσουν διάφορους δύσκολους σκοπούς και επιδιώξεις. Αφεντικά και έμποροι ναυτικοί και καλόγεροι ,μοναχές και χήρες παρελαύνουν στη σκηνή.
Την Τρίτη μέρα βλέπουμε να εμφανίζεται ο Μαζέτο ντε Λαμπορέκιο κηπουρός σε μοναστήρι καλογραιών, ο οποίος μεταξύ άλλων σπέρνει και το αρσενικό του σπέρμα, μια σάτιρα αντικληρική όμως ο Βοκκάκιος εντάσσεται στις ελάσσονες τάξεις της εκκλησίας και αναλαμβάνει την φροντίδα των ψυχών. Είναι παράλογο να τον βλέπουμε σαν ένα Βολταίρο του Μεσαίωνα .
Η πρόθεση που κυριαρχεί είναι η σάτιρα αξιών και συμπεριφορών που θεωρούνται αυτονόητη. Η τέταρτη μέρα αφιερωμένη στους τραγικούς έρωτες δεν αποκλείει την δυνατότητα να είναι οι γυναίκες οι πρωταγωνίστριες ενός ανάποδου κόσμου.
Το Δεκαήμερο είναι αφιερωμένο στις γυναίκες. Μια γυναίκα γίνεται το φερέφωνο μια πολιτικής εναντίον της τύχης που κυβερνά την κοινωνική ιεραρχία. Ακόμα μια φορά ο Βοκκάκιος έχει την πρόθεση να τροποποιήσει την πυραμίδα της κοινωνίας, με το να αντιστρέψει μια κάθετη ήδη καθιερωμένη. Είναι υπόθεση πιθανή μόνο για μια πριγκίπισσα .
Όταν όμως πρόκειται για γυναίκες πιο ταπεινές όπως η Ελισάβετ ντε Μεσίνε που τον εραστή της σκότωσαν οι τρεις αδελφοί της, πάντοτε για λόγους διαφοράς τάξης ο Βοκκάκιος επιβεβαιώνει τις μη φυσικές αρετές της κοινωνίας όπου κυριαρχούν οι άνδρες.
Ο Βοκκάκιος άντλησε την ωραιότατη αυτή νουβέλα, από ένα λαϊκό τραγούδι όπου εκφράζεται η απελπισία μιας γυναίκας που κλαίει, γιατί της έκλεψαν το βασιλικό της. Η Πέμπτη μέρα πάντα αφιερώνεται στους δύσκολους έρωτες αλλά με ευτυχές τέλος. Τη φορά αυτή διηγείται ιδιαίτερα περίπλοκες περιπέτειες σε γη και θάλασσα που τις έζησαν αλλοτινά πρόσωπα τα οποία έχουν την χάρη των ιπποτών.
Παρόμοια αλλά περιορισμένη στη κοντινή Φλωρεντία είναι η έκτη μέρα όπου εμφανίζονται ονόματα όπως του Τζιότο. Το δεκαήμερο διατρέχει το κίνδυνο να διαλυθεί μέσα στο γέλιο.
Ακόμα και αν στον αριθμό των προσώπων που γελοιοποιήθηκαν συναντούμε ιερείς δικαστές ηγουμένισσες , ο Βοκάκκιος πράγματι βρίσκεται στην ανάγκη να εγκαταλείψει τον αναγνώστη με ένα τρόπο που επικυρώνει την σοβαρότητα της επιδίωξης του σε ένα νέο κόσμο. Η δέκατη και τελευταία μέρα εξυμνεί τα κατορθώματα του έρωτα και άλλων περιστατικών των οποίων οι πρωταγωνιστές υπήρξαν ως επί το πλείστον αριστοκρατικά και λόγω της ψυχής τους και λόγω της γέννησης τους χθεσινοί και σημερινοί ηγεμόνες και ευγενείς δυτικοί και ανατολικοί.
Συναντούμε όμως ένα ληστή και τη χωριάτισσα κρισέλτνα και γνώρισε απίστευτη επιτυχία σε ολόκληρη τη Δύση. Ο κακός κόρακας είναι ένα είδος αναίρεσης του Δεκαήμερου σε ότι αφορά την θετική αντίληψη της γυναίκας και τον δικαιωμάτων της.
Μια από νουβέλες ωστόσο που περιλαμβάνονται στο Δεκαήμερο μιλά για την εκδίκηση ενός μαθητή σε μια χήρα αναίσθητη, στον έρωτά του και η οποία άγρια τιμωρεί το πάθος του. Ο όρος αναίρεση γίνεται υπερβολικός. Ωστόσο ακόμα και η γλώσσα του δεκαήμερου τελικά θα φανεί υπερβολικά φιλολογική χάρη στον Σταντάλ ο οποίος θα προτιμήσει τα ιταλικά χρονικά του.
Η μπαλάντα του Βιγιόν 1431.
Ο Βιγιόν θεωρείται από πολλούς κριτικούς ο ποιητής που σημαδεύει το πέρασμα της γαλλικής ποίησης από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση, και μάλιστα με τρόπο πολύ πιο εμφατικά μοντέρνο από ότι έκανε ο Δάντης και ο Πετράρχης για την ιταλική γλώσσα Το γεγονός ότι γεννήθηκε και έζησε στο Παρίσι και ότι η ποίηση του άπτεται της εμπειρίας ενός αντίστοιχου τρόπου ζωής τον διακρίνει από πολλούς προκατόχους του. Το γεγονός ότι έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του διωκόμενος από τις αρχές για αδικήματα όπως φόβος ληστεία και ότι τα ίχνη του χάνονται εντελώς, τον διακρίνει από το ουμανιστικό πρότυπο και τον φέρνει πλησιέστερα από την μια στην μεσαιωνική παράδοση και από ην άλλη στην εικόνα του καταραμένου ποιητή.
Το μυθιστόρημα
Το νεότερο πεζογραφικό μυθιστόρημα ορίζεται από την μεγάλη έκταση και την σύνθετη δομή της αφήγησης η ενιαία πλοκή συνενώνει μεγάλο αριθμό πρωτευόντων μυθιστορηματικών ηρώων και εκτείνεται κατά κανόνα σε μεγάλα χρονικά διαστήματα .
Ιστορία Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Τόμος Γ. Σόκολης Αθήνα 1999
BLOOG
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου