ΠΙΘΑΝΟΝ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟ, ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΓΙΑ ΓΛΩΣΣΑ. (ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ. ΚΑΤΛΑΒΑΙΝΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΑΝΗΚΕΙ) το σίγουρο ειναι οτι τέλειος γονιός δεν υπάρχει, και δεν πρέπει να υπάρχει, για να παίρνει το άτομο μαθήματα και να ενταχτεί στην κοινωνία
Γονεϊκές πρακτικές και Γονεϊκοί Τύποι
Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί θα αναπτύξει τι κοινωνικές του δεξιότητες και θα διαμορφώσει την προσωπικότητά του.
Ο τρόπος ε τον οποίο η κάθε οικογένεια θα επιτύχει τους στόχους της όμως, εξαρτάται από τις συμπεριφορές και τις πρακτικές που υιοθετεί · από τον τρόπο δηλαδή που θα επιλέξουν οι γονείς να ασκήσουν το γονεϊκό τους ρόλο, ο οποίος όπως θα δούμε έχει αντίκτυπο και στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Η άποψη του γάλλου ψυχιάτρου Andre Berge (στο Παπά, 2006) ότι ¨το να είσαι γονέας είναι επάγγελμα¨ και μάλιστα το σοβαρότερο αναδεικνύει τη ση μασία του τρόπου άσκησης του γονικού ρόλου.
Η γονικότητα, από την άλλη πλευρά, αν και φαντάζει αυτονόητη, πολλές φορές είναι πολύπλοκη δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται μία σειρά από παράγοντες όπως, η προσωπικότητα του γονιού, οι απόψεις του, οι αντιλήψεις του, τα βιώματα του, τα πρότυπα των δικών του γονέων, αλλά και οι κρατούσες πολιτισμ ικές αξίες για το ¨σωστό¨ τρόπο ανατροφής των παιδιών.
Το ιδιαίτερο συνονθύλευμ α ουσιαστικά όλων αυτών των παραγόντων θα συντελέσουν στη διαμ όρφωση εν τέλει του κάθε ξεχωριστού γονικού τύπου. Να διευκρινίσου με δε, ότι όταν αναφερόμ αστε στον όρο γονικός τύπος (parenting style) εννοού με τον τρόπο ε τον οποίο ένα άτομ ο ασκεί το γονικό του ρόλο.
Κάθε γονικός τύπος υποδεικνύει τη μ ορφή μεθόδου ή πρακτικής που ακολουθούν οι γονείς σε θέμ ατα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης του παιδιού ή των παιδιών τους (Darling, 1999 στο Κίτσου, 2007).
Σε μία προσπάθεια χαρτογράφησης των γονικών τύπων αναπτύχθηκαν διεθνώς πολλές τυπολογίες γονέων με πιο διαδεδο μένες εκείνες της Baumrind (1967), των Maccoby, Martin (1983) και του Gottman (2000). Η Baumrind με βασικό άξονα ταξινόησης το στοιχείο αποδοχής – απόρριψης, διέκρινε τρεις τύπους γονέων. •
Γονείς που ακολουθούν τυραννικό γονεϊκό σχήμ α : προσπαθούν να διαμ ορφώνουν και να αξιολογούν τη στάση των παιδιών τους σύμφωνα με ορισμ ένα πρότυπα. Έχουν αυστηρές ιδέες σχετικά ε την πειθαρχία και τη συμπεριφορά οι οποίες είναι αδιαπραγ μάτευτες. δίνουν μεγάλη έ μφαση στην υπακοή στην εξουσία, ευνοούν τα τι θεωρητικά μέσα για τη συμ όρφωση των παιδιών τους. • Γονείς που εμ φανίζουν το αυθεντικό γονεϊκό σχήμ α : προσπαθούν να ελέγξουν τα παιδιά τους εξηγώντας τους, τους κανόνες και τις αποφάσεις και συζητώντας λογικά μαζί τους. Χρησιμ οποιούν τη σωματική τιμωρία λιγότερο από τους τυραννικούς γονείς, είναι ζεστοί, και αποδέχονται τα παιδιά τους, αντίθετα από τους τυραννικούς γονείς.
Θέτουν υψηλά κριτήρια για την συμπεριφορά των παιδιών τους, τα οποία όμως συνοδεύονται από ενθάρρυνση για ανεξαρτησία.
Γονείς που επιδεικνύουν ένα ανεκτικό γονεϊκό σχήμα : ασκούν λιγότερο έλεγχο στη συμπεριφορά των παιδιών τους είτε γιατί πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να συμπεριφέρονται μέσω της δικής τους ε μπειρίας, είτε επειδή δεν μπαίνουν στον κόπο να επιβάλουν την πειθαρχία. Έχουν σχετικά λίγες απαιτήσεις από τα παιδιά τους και δεν απαιτούν το ίδιο επίπεδο επιτευγμ άτων και ώρι μης συμπεριφοράς όπως τα υπόλοιπα γονεϊκά σχή ματα. (Cole & Cole, 2001) Οι Maccoby και Martin αργότερα, στηριζόμ ενοι στο δίπολο «αποδοχή – απόρριψη» και «απαίτηση – όχι απαίτηση», προσδιόρισαν τέσσερις τύπους γονέων :
Τον αυταρχικό γονέα, τον ανεκτικό – επιεική, τον ανεκτικό – αδιάφορο, και το δημοκρατικό – ανταποδοτικό γονέα. Ο Gottman από την άλλη πλευρά εισάγοντας την έννοια της Συναισθη ματικής Νοη μοσύνης καταλήγει στην ταξινό μηση τεσσάρων γονεϊκών τύπων : •
Αποστασιοποιημ ένοι γονείς περιλαμβάνει γονείς που αποφεύγουν και παραβλέπουν τα συναισθή ματα των παιδιών τους. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του γονεϊκού τύπου είναι η αντι μετώπιση των συναισθημάτων των παιδιών ως ασήμ μαντων και η αποστασιοποίηση και η αγνόησή τους, ή ακόμ η και η γελοιοποίηση των συναισθημάτων των παιδιών. Τα παιδιά μ ε αποστασιοποιημ ένους γονείς δε, μαθαίνουν ότι τα συναισθήμ ατά τους είναι λανθασ μένα, ακατάλληλα ή δίχως αξία και είναι πιθανό να αντι μετωπίσουν δυσκολίες στο χειρισμό των συναισθημάτων τους.
Επικριτικοί – Αποδοκι μαστικοί γονείς ο συγκεκριμ ένος τύπος φέρει πολλά από τα χαρακτηριστικά των ¨αποστασιοποιημ ένων¨ γονέων στην πιο αρνητική τους μορφή όμως, καθώς επικρίνουν τις συναισθηματικές εκφράσεις των παιδιών τους. Θεωρούν ότι τα συναισθήματα αποδυναμώνουν τους ανθρώπους και δίνουν έ μφαση στην υπακοή του παιδιού στην εξουσία. Τα αποτελέσματα της συγκεκρι μένης διαπαιδαγώγησης για τα χαρακτηριστικά που αποκτά το παιδί, είναι ανάλογα διαπαιδαγώγησης. εκείνα της αποστασιοποιη μένης
Επιτρεπτικοί – Παραχωρητικοί γονείς δεν θέτουν όρια, είναι παραχωρητικοί και δεν προσφέρουν καθοδήγηση στα παιδιά τους. Επιτρέπουν την έκφραση των συναισθη μάτων όμως η έλλειψη καθοδήγησης των παιδιών σε θέ ματα συμπεριφοράς δεν τα βοηθά στην επίλυσή των προβλη μάτων τους.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με επιτρεπτική – παραχωρητική διαπαιδαγώγηση δεν αθαίνουν να χειρίζονται τα συναισθή ατά τους και δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να κάνουν φίλους και να τα πάνε καλά ε τους συνομ ηλίκους τους. •
Και τέλος, Οι Συναισθημ ατικοί Μέντορες είναι οι γονείς, που εφαρμ όζουν τη συναισθημ ατική αγωγή. Καθώς θεωρούν την έκφραση των αρνητικών συναισθη μάτων ως ένα ση μαντικότα το έα διαπαιδαγώγησης και ως μια ευκαιρία για στενή επικοινωνία και οικειότητα. Αφιερώνουν χρόνο σε ένα λυπη μένο, θυωμένο ή φοβισ μένο παιδί.
Έχουν επίγνωση και σέβονται τα δικά τους συναισθήματα και τα συναισθήμ ατα του παιδιού. Με τη συναισθη ματική αγωγή τα παιδιά μαθαίνουν να ε πιστεύονται και να χειρίζονται τα συναισθή ματά τους, αλλά και να λύνουν τα προβλήματά τους. Ο Gottman μάλιστα ισχυρίζεται ότι η αυτοεκτί ηση και η αυτοαντίληψη του παιδιού σχετίζονται θετικά ε το συναισθημ ατικό έντορα, τον όνο γονεϊκό τύπο που υιοθετεί τη συναισθη ματική διαπαιδαγώγηση.
Παράλληλα αναφορικά ε τον αντίκτυπο που έχουν οι γονεϊκές πρακτικές στην ανάπτυξη των παιδιών και η Baumrind διαπιστώνει ότι κάθε γονεϊκός τύπος συνδέεται με διαφορετικά χαρακτηριστικά συπεριφοράς από μέρους των παιδιών. Συγκεκρι μένα : • Τα παιδιά τυραννικών γονιών συνήθως δεν έχουν κοινωνικές ικανότητες και συναναστροφές ε τα άλλα παιδιά. Παίρνουν σπάνια πρωτοβουλίες. Συχνά χαρακτηρίζονται από έλλειψη αυθορμ ητισού και νοητικής περιέργειας.
Σε καταστάσεις ηθικής κρίσης αποζητούν ια ¨έξωθεν αυθεντία¨ για να αποφασίσει τι είναι σωστό. • Τα παιδιά αυθεντικών γονιών δείχνουν μεγαλύτερη ε μπιστοσύνη στον εαυτό τους. Έχουν καλύτερο αυτοέλεγχο και επιθυμ ία εξερεύνησης. Εμφανίζονται πιο ικανοποιημ ένα από ότι τα παιδιά τυραννικών και ανεκτικών γονέων. • Τα παιδιά ανεκτικών γονιών δυσκολεύονται να ελέγξουν τις παρορμ ήσεις τους. δυσκολεύονται να αναλάβουν την ευθύνη κοινωνικών πράξεων και να ενεργούν ανεξάρτητα και έχουν ια τάση να είναι σχετικά ανώρι α. (Cole & Cole, 2001) Θα πρέπει να παρατηρήσου ε δε, ότι παρά τις διαφορές στους όρους που χρησι οποιούν για την ταξινό ηση των γονέων σε τύπους, τόσο η Baumrind, οι Maccoby & Martin, όσο και ο Gottman, φαίνεται να καταλήγουν στην ταξινό ηση της γονεϊκής συπεριφοράς Με βάση το βαθ Μό και το είδος της προσφερό ενης προς το παιδί γονεϊκής στήριξης, ή αντίστοιχα στην έλλειψή της. Όπου ως γονεϊκή στήριξη θεωρείται η αποδοχή, το ενδιαφέρον και η καθοδήγηση του παιδιού από το γονέα, έννοια που θα λέγα με ότι συγκλίνει με εκείνη της κοινωνικής στήριξης.
Τέλος, θα πρέπει να επισημ άνου ε ότι οι παραπάνω τυπολογίες εκφράζουν τα δεδομ ένα και τα πρότυπα της δυτικής κουλτούρας. Για τα ελληνικά δεδο μένα η Μαρία Χουρδάκη (1999) υποστηρίζει ότι οι έλληνες γονείς προερχόμ ενοι από ένα διαφορετικό πολιτισμ ικό – ιστορικό υπόβαθρο, διαφοροποιούνται και ως προς τις τυπολογίες γονέων. Η ίδια ανέπτυξε μία τυπολογία αναφορικά ε τους έλληνες γονείς στην οποία διακρίνει τέσσερις τύπους – κατηγορίες : • Γονείς ευερέθιστοι: Είναι οι νευρικοί και οξύθυ μοι γονείς που ξεσπούν ε το παραμ ικρό, • Γονείς φιλόδοξοι: Οι γονείς οι οποίοι θέτουν υψηλούς στόχους για το παιδί τους και έχουν υπερβολικές προσδοκίες όσον αφορά την επίδοσή του στο σχολείο και στις δραστηριότητες στις οποίες επιδίδεται. Με αυτόν τον τρόπο οι φιλόδοξοι γονείς πιστεύουν ότι θα καταξιωθούν και οι ίδιοι κοινωνικά. • Γονείς απορριπτικοί : Οι γονείς που συμπεριφέρονται ε τρόπο απορριπτικό έως και εχθρικό προς το παιδί τους, φτάνοντας συχνά μέχρι την κακοποίηση. • Γονείς υπερπροστατευτικοί : Οι γονείς που συμπεριφέρονται στο παιδί τους σαν να είναι ¨αδύναμο¨, ανησυχούν υπερβολικά γι’ αυτό, καλύπτοντας ουσιαστικά τη δική τους αδυνα μία. Οι διαφορές αυτές που διαπιστώνει η Χουρδάκη σε σχέση ε τους έλληνες γονείς οι οποίες αντανακλούν – όπως ισχυρίζεται – την ιδιαίτερη ψυχολογία αλλά και την ιδιαίτερη ¨παθολογία¨ του έλληνα, ας δίνουν το έναυσμα να εξετάσουμ ε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει η ελληνική οικογένεια. (BLOOG)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου