ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ.Διάκριση των ψευδαισθήσεων.

 

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ

Διάκριση των ψευδαισθήσεων. Νομίζουμε η έχουμε ψευδαισθήσεις; 

Οι ψευδαισθήσεις διακρίνονται σε απλές και σε σύνθετες. Οι πρώτες συνίστανται από εμφανίσεις απλών στοιχείων, όπως λάμψεις, κρότοι, γδούποι κ.λπ., ενώ οι σύνθετες είναι ολοκληρωμένες αντιλήψεις και έχουν κλινικοδιαγνωστικό ενδιαφέρον. Συχνά οι ψευδαισθήσεις εκδηλώνονται σε συνδυασμό με παρερμηνείες και παραληρητικές ιδέες (Slade, 1976. Asaad & Shapiro, 1986).

Μια γενική κατάταξη των ψευδαισθήσεων περιλαμβάνει τις φυσιολογικές και τις παθολογικές ή γνήσιες ψευδαισθήσεις. Οι ψευδαισθήσεις που δεν αξιολογούνται ως παθολογικές εμφανίζονται στην υπναγωγική και υπνοπομπική φάση, σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου για τη ζωή, ισχυρής ψυχοκαταπόνησης, μερικής ή ολικής αισθητηριακής αποστέρησης, σε ακραίες καταστάσεις βιολογικής στέρησης (πείνα, δίψα, κόπωση) και συναισθηματικής αναστάτωσης (πένθος). Είναι επίσης δυνατόν να προκληθούν κατά τη χρήση ψευδαισθησιογόνων ουσιών (μεσκαλίνη, LSD κ.λπ.).

Καταχρηστικά θεωρούνται μη παθολογικές και οι ψευδαισθήσεις που εκδηλώνονται σε άτομα που συμμετέχουν σε ορισμένες θρησκευτικές τελετουργίες, όπου η αφετηρία τους είναι ψυχοαποσυνδετική. Επίσης, στην ύπνωση ή σε άλλες παραφυσικές καταστάσεις παρατηρούνται ψευδαισθησιακά βιώματα. Οι γνήσιες ή παθολογικές ψευδαισθήσεις έχουν ένα σχετικώς σταθερά επαναλαμβανόμενο τύπο, συνοδεύονται και από άλλα ψυχιατρικά συμπτώματα και εμφανίζονται επανειλημμένως κατά τη διάρκεια της νόσου. Ο ασθενής κατέχεται από πλήρη βεβαιότητα περί της υπάρξεως των όσων ψευδώς αντιλαμβάνεται.

Μπορεί να είναι οπτικές, ακουστικές, κιναισθητικές, απτικές, γευστικές και οσφρητικές. Πιθανόν το είδος τους να σχετίζεται και με την κλινική οντότητα στην οποία συμβαίνει. Για παράδειγμα, στη σχιζοφρένεια οι οπτικές ψευδαισθήσεις είναι σπανιότερες, ενώ οι ακουστικές πολύ συχνές. Είναι δυνατόν να εμφανιστούν σε διαταραχές του ΚΝΣ (όγκοι, 83 λοιμώξεις, μεταβολικές διαταραχές, εκφυλιστικές διεργασίες, φάρμακα ή τοξικές ουσίες), όπως και σε διαταραχές της όρασης και της ακοής.

Παθολογικές ψευδαισθήσεις .Οι οπτικές ψευδαισθήσεις εμφανίζονται ως ολοκληρωμένες εικόνες ή οράματα. Παρατηρούνται κυρίως στα οξέα οργανικά ψυχοσύνδρομα, αλλά δεν είναι σπάνιες και στις λειτουργικές ψυχώσεις. Στους σχιζοφρενείς παρατηρούνται σε ένα ποσοστό γύρω στο 25–30%. Πολύ χαρακτηριστικές είναι οι ψευδαισθήσεις μικρών, και συνήθως παράξενων, ζώων στο τρομώδες ντελίριο (delirium tremens) των αλκοολικών. Ορισμένα ψυχεδελικά φάρμακα προκαλούν ζωηρόχρωμες οπτικές ψευδαισθήσεις κατά την ακρόαση απλών ή σύνθετων (μουσικών) ήχων. Η προπρανολόλη, η βενζοτροπίνη, η τριοξυφαινυδίλη, η ατροπίνη και η διγοξίνη είναι δυνατόν να προκαλέσουν οπτικές ψευδαισθήσεις. Στην περίπτωση της ατροπίνης εμφανίζονται χαρακτηριστικές λιλιπούτειες ψευδαισθήσεις ανθρώπων ή ζώων, ενώ στη διγοξίνη οι ψευδαισθήσεις είναι δυνατόν να εμφανιστούν χωρίς άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις εμφανίζονται σε ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών ψυχωσικών καταστάσεων και οργανικών ψυχοσυνδρόμων. Ενδέχεται ως εκ του περιεχομένου τους ή όταν είναι διατακτικές να οδηγήσουν τον ασθενή σε επικίνδυνη συμπεριφορά. Χαρακτηριστικές, σχεδόν παθογνωμονικές, είναι οι ακουστικές ψευδαισθήσεις στη σχιζοφρένεια, όπου ο ασθενής ακούει δυσμενείς κρίσεις για τον εαυτό του εκφερόμενες σε τρίτο πρόσωπο.

Σε ψυχωσικούς ασθενείς που έχουν φθάσει σε ανώτερα αναπτυξιακά και νοητικά επίπεδα παρατηρούνται λιγότερο συχνά ακουστικές ψευδαισθήσεις, αλλά αυτοί οι ασθενείς εκφράζουν συχνότερα παραληρητικές ιδέες. Σε μελέτες με ποζιτρονική τομογραφία (PET), η βαρύτητα των ακουστικών ψευδαισθήσεων συσχετίστηκε με συρρίκνωση της άνω κροταφικής έλικας, γνωστής συνειρμικής περιοχής. Βρέθηκε, επίσης, ότι και το ραβδωτό σώμα παίζει σημαντικό ρόλο στις ακουστικές ψευδαισθήσεις. Οσφρητικές και γευστικές ψευδαισθήσεις συνήθως συνυπάρχουν, αν και οι πρώτες φαίνεται ότι είναι συχνότερες. Χαρακτηρίζονται από παράξενες, ιδιάζουσες ή δυσάρεστες οσμές ή γεύσεις και εμφανίζονται κυρίως σε βλάβες του αγκίστρου του ιπποκάμπου, όπως κατά τις επιληπτικές κρίσεις που πυροδοτούνται στην αγκιστρωτή έλικα του ιπποκάμπου (κρίσεις αγκίστρου). Έχουν, επίσης, αναφερθεί σε ημικρανιακές προσβολές και στη νόσο του Parkinson.

Οι κιναισθητικές ψευδαισθήσεις έχουν σχέση με την εν τω βάθει αισθητικότητα των οργάνων, των αρθρώσεων, των σπλάγχνων κ.λπ. Το άτομο αισθάνεται ότι τα όργανά του παραμορφώνονται ή απουσιάζουν. Όταν αφορούν στα γεννητικά όργανα, οι ασθενείς αισθάνονται ότι γίνονται αντικείμενα σεξουαλικής ασέλγειας. Στις απτικές ψευδαισθήσεις το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ότι ο ασθενής αισθάνεται την ύπαρξη μικρών ζωυφίων, τα οποία έρπουν στο δέρμα του. Αναφέρεται κυρίως από χρόνιους χρήστες κοκαΐνης και αμφεταμινών. Οι σωματικές ψευδαισθήσεις είναι δυνατόν να εμφανιστούν μετά από βλάβη περιφερικών αισθητικών υποδοχέων. Η σημαντικότερη από αυτές, όχι τόσο από κλινική άποψη αλλά επειδή προσφέρεται ως ενδιαφέρον μοντέλο μελέτης των ψευδαισθήσεων, είναι το μέλος φάντασμα.

Το μέλος φάντασμα είναι η ψευδαίσθηση ύπαρξης ακρωτηριασμένου μέλους, το οποίο μάλιστα αλγεί μερικές φορές αφόρητα. Το φαινόμενο αυτό περιγράφηκε στα πεδία της μάχης και έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Η ψευδαίσθηση αυτή δημιουργείται κατά δύο τρόπους, είτε μετά τη διατομή των αισθητικών νεύρων κατά τον ακρωτηριασμό του άκρου, οι αντίστοιχοι νευρώνες στον νωτιαίο μυελό αυτομάτως παράγουν ένα υψηλό επίπεδο ηλεκτρικών ώσεων, συχνά κατά έναν ανώμαλο εκρηκτικό τρόπο, πράγμα που προκαλεί την ψευδαίσθηση, είτε μέλος φάντασμα μπορεί να δημιουργηθεί και σε ανώτερα επίπεδα, λόγω μεταβολών στη ροή των σημάτων εντός των σωματοαισθητικών κυκλωμάτων στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος περιλαμβάνει ένα δίκτυο νευρώνων το οποίο, εκτός από το ότι απαντά στα αισθητηριακά ερεθίσματα, συνεχώς παράγει ένα χαρακτηριστικό τύπο ώσεων οι οποίες δείχνουν στο άτομο ότι το σώμα του είναι άθικτο και δημιουργούν το βίωμα της αναμφίβολης κατοχής του σώματος.

Αυτός ο τύπος ώσεων έχει χαρακτηριστεί ως η νευροϋπογραφή του κάθε ανθρώπου. Αν αυτό το δίκτυο αποχωριστεί από την περιφέρεια του σώματος λόγω διακοπής της ροής αισθητηριακού υλικού, είναι δυνατόν να προκαλέσει την εντύπωση ύπαρξης του άκρου, ακόμη και αν αυτό το άκρο έχει αφαιρεθεί. Στις ψευδοψευδαισθήσεις ο ασθενής δηλώνει ότι οι ψευδαισθήσεις του, κυρίως ακουστικές, δεν έρχονται από έξω «αλλά από μέσα» και παραδέχεται ότι είναι μη πραγματικές αντιλήψεις. Ωστόσο, είναι δυνατόν, όπως και στις γνήσιες ψευδαισθήσεις, να επηρεάζεται βαθύτατα από αυτές. Στην ψευδαισθήτωση υπάρχει ψευδαίσθηση την οποία αναγνωρίζει ο ασθενής, ο οποίος είναι μάλιστα σε θέση να συγκρίνει και να σχολιάζει την ψευδή αντίληψη σε σχέση με την αντικειμενική πραγματικότητα. Είναι δυνατόν οι ψευδαισθητώσεις, όπως συμβαίνει με τις άλλες ψευδαισθήσεις, να αποτελέσουν το έδαφος ανάπτυξης από τον ασθενή παραληρητικών ιδεών. Αλλοιοπροσωπία είναι μια δυσάρεστη, ισχυρή, υποκειμενική εντύπωση ότι ο σωματικός εαυτός, στο σύνολό του ή κατά τμήματα, έχει αλλάξει, έχει αποξενωθεί από τον ψυχικό εαυτό. Το άτομο αισθάνεται σαν να μην είναι πραγματικός, αλλά σαν μαριονέτα, σαν αυτόματο, χωρίς να μπορεί να νιώσει αισθήματα μίσους ή αγάπης. Η ίδια περίπου εντύπωση ισχύει και στην αποπραγματοποίηση, αλλά για την εξωτερική, φυσική ή κοινωνική, πραγματικότητα.

Αιτιοπαθογένεια-παθοφυσιολογία των ψευδαισθήσεων Τόσο η αιτιοπαθογένεια των ψευδαισθήσεων, όσο και η παθοφυσιολογία τους δεν είναι ικανοποιητικά τεκμηριωμένες

BLOOG

ΜΠΟΡΕΙ Ο ΑΛΛΟΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΠΟΛΛΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ, ΕΝΩ ΕΧΕΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΕΙ ΜΕ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ