ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΣΥΝΗΘΙΣΜΈΝΟ ΚΑΙ ΑΠΟ ΑΝΤΡΕΣ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΊΣΤΡΟΦΟ ΣΕ ΚΆΠΟΙΟ ΕΠΊΠΕΔΟ .(ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΤΕ ΤΟ HOOVERING ΟΥΤΕ ΤΟ NEGING)
AΠΟ THN TAINIA
Με τον διεθνή αγγλικό όρο gaslighting (προφ.: γκάσλαϊτιν) αποδίδεται η μέθοδος ψυχολογικής χειραγώγησης με την οποία ο θύτης προσπαθεί να σπείρει αμφιβολίες στο θύμα, έτσι ώστε να μην είναι βέβαιο για την ίδια του τη μνήμη, την αντίληψη και τη λογική. Χρησιμοποιώντας συνεχή άρνηση, παραπλάνηση, αντιφάσεις και ψεύδη, προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει το θύμα και να απαξιώσει τις πεποιθήσεις του.
Τα περιστατικά ποικίλλουν, από την άρνηση του θύτη πως συνέβησαν ποτέ κάποια γεγονότα παρενόχλησης ή κατάχρησης, έως τη σκηνοθεσία αλλοπρόσαλλων γεγονότων από τον θύτη έτσι ώστε να αποπροσανατολίσει την προσοχή των θυμάτων του.
Ο όρος οφείλει την ονομασία του στο θεατρικό έργο του 1938 με τίτλο Gaslight του Πάτρικ Χάμιλτον και στις αντίστοιχες κινηματογραφικές μεταφορές του μυθιστορήματος το 1940 και το 1944. Η αγγλική ονομασία του όρου βρίσκεται σε χρήση σε ψυχιατρικές κλινικές και ερευνητικές μελέτες,.
Στο θεατρικό έργο με τίτλο Gaslight,[7] η υπόθεση αφορά την προσπάθεια ενός άντρα να πείσει τη σύζυγό του και τον στενό κύκλο τους πως είναι τρελή. Αυτό το κάνει με την παραποίηση και αλλαγή μικρών λεπτομερειών που αφορούν το περιβάλλον τους και κατόπιν με το να επιμένει πως αυτή κάνει λάθος όταν παρατηρεί τις αλλαγές, πως δεν θυμάται τα πράγματα καλά ή πως έχει παραισθήσεις όταν του αναφέρει τις αλλαγές αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, μια από αυτές τις μικρές αλλαγές στο περιβάλλον ήταν και το περιοδικό τρεμόπαιγμα στον φωτισμό του σπιτιού όπου το ζευγάρι διέμενε, το οποίο συνέβαινε όταν ο άντρας χρησιμοποιούσε τον αεριοφωτισμό στο επάνω διαμέρισμα και αφότου είχε διαπράξει φόνο έναντι μιας άλλης γυναίκας. Όταν η σύζυγός του τον ρωτά για το φαινόμενο του φωτισμού, ο άντρας απλώς το αρνείται λέγοντάς της ότι το φαντάστηκε.
Το έργο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1940 και 1944 ως Gaslight (στην ελληνική γλώσσα η ταινία τού 1944 κυκλοφόρησε ως Εφιάλτης), ενώ παρόμοια κινηματογραφική μεταφορά υπήρξε και στην ταινία Το Κορίτσι του Τρένου το 2016.[8]
Ο σχετικός όρος χρησιμοποιούνταν ανεπίσημα από τη δεκαετία του 1960 για να περιγράψει τις προσπάθειες χειραγώγησης της πραγματικότητας μέσω της αμφισβήτησης της αντίληψης της πραγματικότητας στα θύματα της τεχνικής αυτής.
Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται από τους κοινωνιοπαθείς και ναρκισσιστές. Οι κοινωνιοπαθείς συστηματικά υπερβαίνουν τα κοινωνικά ήθη, παραβιάζουν τους νόμους και εκμεταλλεύονται τους υπολοίπους, αλλά επίσης κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ότι είναι πειστικοί ψεύτες, μερικές φορές με σαγηνευτικό τρόπο και με διαρκή άρνηση πως έχουν κάνει κάτι κακό. Έτσι, βάσει αυτής της τακτικής, όσοι έχουν υποστεί κακοποίηση από αυτούς ενδεχομένως κατόπιν θα οδηγηθούν στο να αμφισβητήσουν την ίδια την αντίληψή τους. Ο απώτατος στόχος του θύτη είναι να φέρει το θύμα του σε μια κατάσταση όπου θα αμφιβάλλει για την κάθε επιλογή του και τη διαύγειά του, κάνοντας το θύμα ακόμα περισσότερο εξαρτώμενο από τον θύτη. Μια τακτική η οποία υποβιβάζει ακόμα περισσότερο την αυτοεκτίμηση του θύματος είναι η περίπτωση όπου ο θύτης αρχικά αγνοεί την ανταπόκριση στο θύμα, κατόπιν ανταποκρίνεται, και μετά αγνοεί το θύμα και πάλι, έτσι ώστε το θύμα να ελαττώσει τις προσδοκίες του για το ενδιαφέρον των άλλων προς το ίδιο και να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ανάξιο ενδιαφέροντος ή στοργής.
