Συνοπτική ιστορία και
εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων…. (Για να θυμούνται οι παλιοί, να
συντηρούν στη μνήμη τους οι μεσήλικες,
κα να μαθαίνουν ανάλαφρα και όχι στις σχολικές αίθουσες… οι νεότεροι…)
Κατά τον 19ο αιώνα τα περισσότερα
από τα κράτη της Ευρώπης βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. O πολεμικός
πυρετός βασίστηκε στη δύναμη του εθνικισμού, για να κατορθώσει να κινητοποιήσει
τις λαϊκές μάζες. Η άνοδος του εθνικισμού εξαπλώθηκε με αλαζονεία σε ολόκληρη
την Ευρώπη, που μετά τον πόλεμο ήταν κατεστραμμένη με εκατομμύρια νεκρούς,
άστεγους, ερείπια, χωρίς συγκοινωνίες. Το κράτος ήταν καταθλιπτικό, χωρίς κοινωνικά αγαθά, και ανυπεράσπιστο από
εξωτερικούς κινδύνους. H οικονομία είχε αποδιοργανωθεί, και οι εξαγωγές
ήταν λιγοστές.. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών μεγάλωνε διαρκώς μετά το
1945.. Οι κακές σοδειές ανέβασαν τις τιμές των τροφίμων στα ύψη. Ο χειμώνας του
46-47 ήταν ιδιαίτερα βαρύς με σημαντικές ελλείψεις καυσίμων σε ολόκληρη την
Ευρώπη, ακόμα και για τους νικητές του πολέμου…..
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ διακήρυττε ότι θα ενισχύσει στρατιωτικά κάθε χώρα που αντιστέκεται απέναντι σε μειονότητες. Γνωστό ως Δόγμα Τρούμαν (προέδρου των ΗΠΑ). Αυτό σήμανε άμεσα την ανάληψη ενός ηγετικού ρόλου από τις ΗΠΑ. Η διαίρεση της Ευρώπης αλλά και ο νέος ηγετικός ρόλος των ΗΠΑ έγιναν περισσότερο σαφείς με την ίδρυση του ΝΑΤΟ.
Το καλοκαίρι του 1947, που τα ελλείμματα είχαν αυξηθεί, η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρενέβη με το λεγόμενο σχέδιο Μάρσαλ, για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη, πρόγραμμα που περιελάμβανε αποστολές με αγαθά και οικονομική βοήθεια, με σκοπό της αμερικάνικης κυβέρνησης να επηρεάσει τις διεθνείς εξελίξεις, για να επικρατήσει ο φιλελευθερισμός στις διεθνείς σχέσεις και να αποτρέψουν την κομμουνιστική επιρροή στις κατεστραμμένες από τον πόλεμο χώρες.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, το καθεστώς της ηττημένης Γερμανίας δημιούργησε τριβές στις σχέσεις των ΗΠΑ, αλλά και της Σ.Ε. και των χωρών που είχαν περιέλθει στην επιρροή της. Η Δυτική Γερμανία ήταν δυνατή οικονομικά και στρατιωτικά όταν ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ, και δεν ήταν ανάμεσα στα μέλη. Έγινε όμως 6 χρόνια αργότερα το 1955.
Στο οικονομικό πεδίο, η Γερμανία, είχε τεράστια παραγωγή στη βαριά βιομηχανία του άνθρακα του χάλυβα (ατσαλιού ) και του σιδήρου, τομείς που ήταν πολύ σημαντικοί και για την οικονομία αλλά και για την ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας. Ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, (διαπρεπής νομικός) πρότεινε το γνωστό σχέδιο Σουμάν ( 9Μαίου 1950) που είχε σκοπό την διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη, και ξεκίνησε με την γαλλογερμανική συμφιλίωση.( 9 Μαΐου Μέρα της Ευρώπης!!!!!!) Έτσι έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή ένωση ΕΚΑΧ ,το 1951 με τη συνθήκη του Παρισιού. Έξι τα ιδρυτικά κράτη μέλη. Γαλλία Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο.
Η δημιουργία της ΕΚΑΧ, είχε τεράστιες θετικές επιπτώσεις και προεκτάσεις. Συνέχισαν οι ιδρύσεις της ΕΥΡΑΤΟΜ και της ΕΟΚ.
Οι κυβερνήσεις του Βελγίου, της Γαλλίας, της Δυτικής Γερμανίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, θεώρησαν απαραίτητη τη συνέχιση της ενωμένης Ευρώπης μέσω κοινών θεσμών και εθνικών οικονομιών, και τη δημιουργία κοινής αγοράς. Αυτά διατυπώθηκαν στη Μεσίνα στην Ιταλία τον Ιούνιο του 1955 τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της ΕΚΑΧ. Η ΕΥΡΑΤΟΜ και ΕΟΚ ιδρύθηκαν με τις συνθήκες της Ρώμης 25Μαρτίου του 1957 με ισχύ το 1958 .Η ΕΥΡΑΤΟΜ συγκέντρωσε δραστηριότητες στην ατομική ενέργεια με κατάλληλες επενδύσεις στις πρώτες ύλες, για την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Επίτευγμα της περιόδου ήταν η ΕΟΚ, που είχε ως σκοπό τη δημιουργία μια κοινής αγοράς για το σύνολο των χωρών και όχι επιμέρους. Σκοποί της κοινότητας ήταν η σύγκληση των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών, με στενότερες σχέσεις, ισόρροπη και αρμονική οικονομική ανάπτυξη. Η έννοια της ένωσης όμως έμελλε να πραγματοποιηθεί θεσμικά, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με την συνθήκη του Μάαστριχ, ένα σύνθετο οικοδόμημα που αποτελείται από 3 πυλώνες. Η πλειοψηφία των κρατών μελών προχώρησε από την 1η Ιανουαρίου του 1999 σε νομισματική ένωση, με αντικατάσταση των εθνικών νομισμάτων.
Οι Ε.Κ. χαρακτηρίζονται από κάποιες κοινοτυπίες, και δεν μπορούν να θεωρηθούν ούτε κρατικό μόρφωμα αλλά ούτε διεθνής οργανισμός. Η ιστορική πορεία της Ε.Ε. της προσέδωσε χαρακτηριστικά, που μοιάζουν με αντίστοιχες των διεθνών οργανισμών.
Οι συνθήκες του Άμστερνταμ και της Νίκαιας παρουσίασαν τροποποιήσεις που δεν διαμορφώνουν ένα τελικό πλαίσιο για την ένωση, αλλά με τρόπο που παραμένει ανοικτός, στην κατάληξη του……..
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ διακήρυττε ότι θα ενισχύσει στρατιωτικά κάθε χώρα που αντιστέκεται απέναντι σε μειονότητες. Γνωστό ως Δόγμα Τρούμαν (προέδρου των ΗΠΑ). Αυτό σήμανε άμεσα την ανάληψη ενός ηγετικού ρόλου από τις ΗΠΑ. Η διαίρεση της Ευρώπης αλλά και ο νέος ηγετικός ρόλος των ΗΠΑ έγιναν περισσότερο σαφείς με την ίδρυση του ΝΑΤΟ.
Το καλοκαίρι του 1947, που τα ελλείμματα είχαν αυξηθεί, η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρενέβη με το λεγόμενο σχέδιο Μάρσαλ, για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη, πρόγραμμα που περιελάμβανε αποστολές με αγαθά και οικονομική βοήθεια, με σκοπό της αμερικάνικης κυβέρνησης να επηρεάσει τις διεθνείς εξελίξεις, για να επικρατήσει ο φιλελευθερισμός στις διεθνείς σχέσεις και να αποτρέψουν την κομμουνιστική επιρροή στις κατεστραμμένες από τον πόλεμο χώρες.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, το καθεστώς της ηττημένης Γερμανίας δημιούργησε τριβές στις σχέσεις των ΗΠΑ, αλλά και της Σ.Ε. και των χωρών που είχαν περιέλθει στην επιρροή της. Η Δυτική Γερμανία ήταν δυνατή οικονομικά και στρατιωτικά όταν ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ, και δεν ήταν ανάμεσα στα μέλη. Έγινε όμως 6 χρόνια αργότερα το 1955.
Στο οικονομικό πεδίο, η Γερμανία, είχε τεράστια παραγωγή στη βαριά βιομηχανία του άνθρακα του χάλυβα (ατσαλιού ) και του σιδήρου, τομείς που ήταν πολύ σημαντικοί και για την οικονομία αλλά και για την ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας. Ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, (διαπρεπής νομικός) πρότεινε το γνωστό σχέδιο Σουμάν ( 9Μαίου 1950) που είχε σκοπό την διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη, και ξεκίνησε με την γαλλογερμανική συμφιλίωση.( 9 Μαΐου Μέρα της Ευρώπης!!!!!!) Έτσι έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή ένωση ΕΚΑΧ ,το 1951 με τη συνθήκη του Παρισιού. Έξι τα ιδρυτικά κράτη μέλη. Γαλλία Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο.
Η δημιουργία της ΕΚΑΧ, είχε τεράστιες θετικές επιπτώσεις και προεκτάσεις. Συνέχισαν οι ιδρύσεις της ΕΥΡΑΤΟΜ και της ΕΟΚ.
Οι κυβερνήσεις του Βελγίου, της Γαλλίας, της Δυτικής Γερμανίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, θεώρησαν απαραίτητη τη συνέχιση της ενωμένης Ευρώπης μέσω κοινών θεσμών και εθνικών οικονομιών, και τη δημιουργία κοινής αγοράς. Αυτά διατυπώθηκαν στη Μεσίνα στην Ιταλία τον Ιούνιο του 1955 τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της ΕΚΑΧ. Η ΕΥΡΑΤΟΜ και ΕΟΚ ιδρύθηκαν με τις συνθήκες της Ρώμης 25Μαρτίου του 1957 με ισχύ το 1958 .Η ΕΥΡΑΤΟΜ συγκέντρωσε δραστηριότητες στην ατομική ενέργεια με κατάλληλες επενδύσεις στις πρώτες ύλες, για την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Επίτευγμα της περιόδου ήταν η ΕΟΚ, που είχε ως σκοπό τη δημιουργία μια κοινής αγοράς για το σύνολο των χωρών και όχι επιμέρους. Σκοποί της κοινότητας ήταν η σύγκληση των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών, με στενότερες σχέσεις, ισόρροπη και αρμονική οικονομική ανάπτυξη. Η έννοια της ένωσης όμως έμελλε να πραγματοποιηθεί θεσμικά, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με την συνθήκη του Μάαστριχ, ένα σύνθετο οικοδόμημα που αποτελείται από 3 πυλώνες. Η πλειοψηφία των κρατών μελών προχώρησε από την 1η Ιανουαρίου του 1999 σε νομισματική ένωση, με αντικατάσταση των εθνικών νομισμάτων.
Οι Ε.Κ. χαρακτηρίζονται από κάποιες κοινοτυπίες, και δεν μπορούν να θεωρηθούν ούτε κρατικό μόρφωμα αλλά ούτε διεθνής οργανισμός. Η ιστορική πορεία της Ε.Ε. της προσέδωσε χαρακτηριστικά, που μοιάζουν με αντίστοιχες των διεθνών οργανισμών.
Οι συνθήκες του Άμστερνταμ και της Νίκαιας παρουσίασαν τροποποιήσεις που δεν διαμορφώνουν ένα τελικό πλαίσιο για την ένωση, αλλά με τρόπο που παραμένει ανοικτός, στην κατάληξη του……..
(Δημιουργία κα εξέλιξη των Ευρωπαϊκών
κοινοτήτων. Λαβδας 2002, Κοινωνική και Οικονομική ιστορία της Ευρώπης Γαγανάκης
1999, Ευρωπαϊκή ιστορία E. Burns τόμος Β παρατηρητής Β έκδοση…)
