10/10 ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ. ΔΙΑΦΟΡΕΣ

 Ορισμός ψυχικής υγείας ΠΟΤΕ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΨΥΧΙΚΑ ΥΓΙΕΙΣ;

Υπάρχουν πολλές απόψεις σχετικά με το τι περιλαμβάνει ο ορισμός της ψυχικής υγείας, μολονότι θεωρείται ευρέως αποδεκτό ότι η ψυχική υγεία αποτελεί μια πολύτιμη κατάσταση που δεν περιλαμβάνει μόνο την απουσία ψυχοπαθολογίας (Alexandrova, 2017). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας - ΠΟΥ (World Health Organization - WHO) (2018), η ψυχική υγεία αποτελεί μια κατάσταση ευεξίας, στην οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του και μπορεί να αντιμετωπίζει τις φυσιολογικές προκλήσεις της ζωής, να εργάζεται παραγωγικά και να συνεισφέρει στην κοινότητα. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, η ψυχική υγεία περιλαμβάνει μια θετική διάσταση· δεν αρκεί το άτομο να μην παρουσιάζει κάποια ψυχική διαταραχή, θα πρέπει και να μπορεί να αναπτυχθεί -να «ανθίσει»- μέσα στην κοινότητα στην οποία ζει (Alexandrova, 2017). Αυτή η διάσταση του ορισμού της ψυχικής υγείας είναι επηρεασμένη από τη Θετική Ψυχολογία, η οποία αποτελεί ένα αναπτυσσόμενο πεδίο τις τελευταίες δεκαετίες ως επιστήμη της ψυχικής ευεξίας.

Ορισμός ψυχοπαθολογίας

ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΟΛΛΑ ΓΥΡΩ ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΕΝ Τ ΑΞΕΡΟΥΜΕ, ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΕΚΔΗΛΩΘΟΥΝ...

Οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν διεθνώς την κύρια αιτία αναπηρίας και μια βασική αιτία νοσηρότητας, τόσο στον ενήλικο πληθυσμό όσο και στα παιδιά και τους εφήβους, καθώς σχετίζονται με μειωμένη λειτουργικότητα σε βασικούς τομείς της ζωής (π.χ. σχέσεις στην οικογένεια, σχέσεις με τους συνομηλίκους, σχολική επίδοση και προσαρμογή κ.ά.). Περίπου το 70% των νεαρών ενηλίκων που διαγιγνώσκονται με μια ψυχική διαταραχή φαίνεται ότι έχουν εμφανίσει βασικά συμπτώματά της μέχρι την εφηβεία (Stringaris & Stringaris, 2018). Η ψυχιατρική νοσολογία επιχειρεί να καθορίσει συγκεκριμένα κριτήρια για τον εντοπισμό, την περιγραφή και τη διάγνωση των ψυχικών διαταραχών σε όλα τα στάδια της ζωής (Sallis et al., 2019). Ο ορισμός της ψυχοπαθολογίας και των σχετικών με αυτή όρων, όπως η ψυχική διαταραχή, η ψυχική ασθένεια και η δυσκολία προσαρμογής2, έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης σε όλη την ιστορία της Ψυχολογίας και της Ψυχιατρικής (Horwitz, 2002) και έχουν προταθεί διάφοροι τρόποι αντίληψης, κατανόησης και ταξινόμησής της (Maddux, Gosselin, & Winstead, 2005). Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ψυχοπαθολογία έχει ευρείες επιπτώσεις σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο (Maddux et al., 2005). Ο ιατρικός φιλόσοφος Lawrie Reznek διατύπωσε τα εξής (1987, σ. 1): «Οι αντιλήψεις εμπεριέχουν και συνέπειες. Όταν επιλέγουμε να ταξινομήσουμε τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο αντί για κάποιον άλλο, αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε απέναντί τους».

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - DSM-V) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association -APA), στην τελευταία (5η) έκδοσή του περιλαμβάνει τον ακόλουθο ορισμό για την ψυχική διαταραχή (ΑΡΑ, 2013): «Η ψυχική διαταραχή είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κλινικά σημαντική αναστάτωση στον τρόπο σκέψης, ρύθμισης του συναισθήματος και συμπεριφοράς, η οποία αντανακλά δυσλειτουργία στις ψυχικές, βιολογικές ή/και αναπτυξιακές διεργασίες που διέπουν την ψυχική λειτουργία. Οι ψυχικές διαταραχές συνήθως συνοδεύονται με σημαντική δυσκολία ή αναπηρία στις κοινωνικές, επαγγελματικές ή άλλες σημαντικές δραστηριότητες. Μία αναμενόμενη ή πολιτισμικά αποδεκτή αντίδραση σε έναν κοινό στρεσογόνο παράγοντα ή μία απώλεια, όπως ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή. Κοινωνικώς αποκλίνουσες συμπεριφορές (π.χ. πολιτικές, θρησκευτικές ή σεξουαλικές) και συγκρούσεις που αφορούν τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία δεν αποτελούν ψυχικές διαταραχές, εκτός εάν η απόκλιση ή η σύγκρουση απορρέει από μία από τις δυσλειτουργίες του ατόμου που αναφέρθηκαν παραπάνω.» (σ. 20). Η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής θα πρέπει να έχει κλινική χρησιμότητα· να επιτρέπει στους κλινικούς να καθορίσουν την πρόγνωση, το θεραπευτικό πλάνο και το πιθανό αποτέλεσμα της παρέμβασής τους. Επίσης, η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής δεν είναι ισοδύναμη της ανάγκης για θεραπευτική παρέμβαση, η οποία αποτελεί μια σύνθετη κλινική απόφαση που πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη βαρύτητα και την οξύτητα των συμπτωμάτων, τον βαθμό ψυχικής δυσφορίας και δυσλειτουργίας που βιώνει το άτομο λόγω των συμπτωμάτων, τους κινδύνους και τα οφέλη των διαθέσιμων θεραπειών και άλλους παράγοντες (ΑΡΑ, 2013) (βλ. παράδειγμα από την κλινική πράξη).

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - DSM-V) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association -APA), στην τελευταία (5η) έκδοσή του περιλαμβάνει τον ακόλουθο ορισμό για την ψυχική διαταραχή (ΑΡΑ, 2013): «Η ψυχική διαταραχή είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κλινικά σημαντική αναστάτωση στον τρόπο σκέψης, ρύθμισης του συναισθήματος και συμπεριφοράς, η οποία αντανακλά δυσλειτουργία στις ψυχικές, βιολογικές ή/και αναπτυξιακές διεργασίες που διέπουν την ψυχική λειτουργία. Οι ψυχικές διαταραχές συνήθως συνοδεύονται με σημαντική δυσκολία ή αναπηρία στις κοινωνικές, επαγγελματικές ή άλλες σημαντικές δραστηριότητες. Μία αναμενόμενη ή πολιτισμικά αποδεκτή αντίδραση σε έναν κοινό στρεσογόνο παράγοντα ή μία απώλεια, όπως ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή. Κοινωνικώς αποκλίνουσες συμπεριφορές (π.χ. πολιτικές, θρησκευτικές ή σεξουαλικές) και συγκρούσεις που αφορούν τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία δεν αποτελούν ψυχικές διαταραχές, εκτός εάν η απόκλιση ή η σύγκρουση απορρέει από μία από τις δυσλειτουργίες του ατόμου που αναφέρθηκαν παραπάνω.» . Η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής θα πρέπει να έχει κλινική χρησιμότητα· να επιτρέπει στους κλινικούς να καθορίσουν την πρόγνωση, το θεραπευτικό πλάνο και το πιθανό αποτέλεσμα της παρέμβασής τους. Επίσης, η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής δεν είναι ισοδύναμη της ανάγκης για θεραπευτική παρέμβαση, η οποία αποτελεί μια σύνθετη κλινική απόφαση που πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη βαρύτητα και την οξύτητα των συμπτωμάτων, τον βαθμό ψυχικής δυσφορίας και δυσλειτουργίας που βιώνει το άτομο λόγω των συμπτωμάτων, τους κινδύνους και τα οφέλη των διαθέσιμων θεραπειών και άλλους παράγοντες (ΑΡΑ, 2013)