ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Ξεχνούν τα παιδιά τα μαθήματα;

Η Μελέτη της ανάπτυξης της μνήμης διαπολιτισμικά.

Οι διαπολιτισμικές μελέτες της μνήμης, αμφισβητούν την οικουμενικότητα της γνωστικής ανάπτυξης με κάπως διαφορετικό τρόπο (Rogoff,1982) Όπως οι ερευνητές  της διατήρησης της, έτσι και οι ερευνητές της μνήμης στη μέση παιδική ηλικία βρήκαν ότι η εξοικείωση των παιδιών με το υλικό των ασκήσεων και με τις διαδικασίες τους επηρεάζει την απόδοσή τους. Αλλά  σε αντίθεση με τις αντίστοιχες μελέτες διατήρησης, τα τεστ μνήμης που χρησιμοποιούν υλικό με το οποίο είναι εξοικειωμένο τα παιδιά εξακολουθούν να παρέχουν αποτελέσματα που δείχνουν πολιτισμικές διαφορές ως προς το είδος της απομνημόνευσης που πραγματοποιείται.

Ο Michael Cole και οι συνεργάτες του ( Cole &Scribner 1971-1974) μελέτησαν την ανάπτυξη της μνήμης σε φυλές της αγροτικής Λιβερίας.Για να ξεπεραστούν τα φράγματα της γλώσσας και του πολιτισμού, οι ερευνητές παρατήρησαν καθημερινές γνωστικές δραστηριότητες πριν αρχίσουν τα πειράματα τους, και συνεργάστηκαν στενά με ντόπιους αποφοίτους κολεγίου, οι οποίοι ενήργησαν ως ερευνητές. Ακόμη και με αυτές τις προφυλάξεις, βρήκαν εντυπωσιακές πολιτισμικές διαφορές στον τρόπο με τον οποίο τα μέλη των φυλών της Λιβερίας απομνημόνευσαν και έλυσαν τα προβλήματα των πειραμάτων.

Η φύση αυτών των πολιτισμικών διαφορών μπορεί ν παρατηρηθεί σε μελέτες για την άσκηση  της ελεύθερης ανάκλησης. Σε μια άσκηση ελεύθερης ανάκλησης οι ερευνητές παρουσιάζουν στους ανθρώπους πολλά αντικείμενα, ένα κάθε φορά, και μετά τους ζητούν να θυμηθούν. Αυτό το είδος μνήμης λέγεται ελεύθερη ανάκληση, γιατί οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να ανακαλέσουν με όποια σειρά θέλουν.

Οι ερευνητές βρήκαν ότι τα παιδιά των φυλών της Λιβερίας, αντίθετα με τα παιδιά των βιομηχανικά ανεπτυγμένων κοινωνιών, δεν έδειχναν ομαλή βελτίωση στην επίδοση της μνήμης τους,-κατά τη διάρκεια της μέσης παιδικής ηλικίας- εκτός και αν είχαν πάει στο σχολείο για αρκετά χρόνια. Οι άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ πάει στο σχολείο, βελτίωναν ελάχιστα την επίδοση τους στις ασκήσεις αυτές, μετά την ηλικία των 9 ή 10 ετών. Οι άνθρωποι αυτοί θυμήθηκαν περίπου 10 αντικείμενα, στην πρώτη δοκιμή και μπόρεσαν αν απομνημονεύσουν άλλα δυο, μετά από 15 δοκιμές. Αντίθετα τα παιδιά της Λιβερίας που πήγαιναν σχολείο έμαθαν γρήγορα το υλικό, με τον ίδιο τρόπο που θα το μάθαιναν μαθητές της ίδιας ηλικίας στις Ηνωμένες Πολιτείας

Σημαντικές ενδείξεις για τις αιτίες αυτών των διαφορών αποκαλύφτηκαν από τη λεπτομερή ανάλυση της σειράς με την οποία ανακαλούνται τα αντικείμενα. Οι μαθητές στη Λιβερία και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μόνο μάθαιναν γρήγορα τα διάφορα αντικείμενα, αλλά χρησιμοποιούσαν τις ομοιότητες κατά κατηγορία ως βοήθημα στην ανάκληση τους. Μετά από την πρώτη δοκιμή, ταξινόμησαν σε κατηγορίες τις απαντήσεις τους, και ανακαλούσαν πρώτα  π.χ. τα προϊόντα ένδυσης, μετά τις τροφές, κλπ. Οι Λιβεριανοι που δεν είχαν πάει ποτέ στο σχολείο, έκαναν ελάχιστες τέτοιες ταξινομήσεις, μια ένδειξη ότι δεν χρησιμοποιούσαν την κατηγοριοποίηση των αντικειμένων, ως βοήθεια για να θυμούνται.

Για να εντοπίσουν την  πηγή αυτής της διαφοράς , οι ερευνητές διαφοροποίησαν απόψεις της άσκησης. Βρήκαν ότι αν να παρουσιάζουν διάφορα αντικείμενα σε τυχαία σειρά , παρουσιάζουν τα ίδια αντικείμενα σε νοηματική συνοχή ως μέρος μια ιστορίας, οι Λιβεριανοι που δεν είχαν πάει ποτέ σχολείο, τα ανακαλούσαν με ευκολία, κατατάσσοντας τα αντικείμενα σύμφωνα με τους ρόλους που έπαιζαν στην  ιστορία. Όταν ελέχθηκε  η μνήμη επίσης για παιδικά παραδοσιακά παραμύθια,  δεν υπήρχαν πολιτισμικές διαφορές. (Madler et all.,1980)

Παρόμοια αποτελέσματα ως προς τις δεξιότητες απομνημόνευσης των παιδιών, βρέθηκαν και σε έρευνα στη φυλή των Mayan, στη αγροτική Γουατεμάλα. Όταν δόθηκε στα παιδιά των  το τεστ ελεύθερης ανάκλησης η  επίδοση τους υπολειπόταν σημαντικά από εκείνη των συνομηλίκων τους στις Ηνωμένες Πολιτείες.(Kagan et all., 1979) Η επίδοση τους άλλαξε θεαματικά όμως, όταν η Barbara Rogof  και Kathryn  Wadell (1982) τους έδωσαν μια άσκηση μνήμης, που είχε νόημα για τους ντόπιους.

Οι Roggof  και Waddell κατασκεύασαν ένα διόραμα ενός χωριού των Mayan, κοντά σε ένα χωριό και μια λίμνη, παρόμοιο με το τοπίο που ζούσαν τα παιδιά. Το κάθε παιδί παρακολουθούσε την ώρα που ένας ντόπιος ερευνητής επέλεγε 20 αντικείμενα μινιατούρες, από μια ομάδα 80 αντικειμένων, που ήταν  αυτοκίνητα , έπιπλα, ζώα άνθρωποι. Όταν ζητήθηκε απτα παιδια να αναπαράγουν τα αντικείμενα που είχαν δει, η επίδοση των παιδιών των Mayan, ήταν ελαφρώς ανώτερη απ αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών

Τα συνεπαγόμενα αποτελέσματα αυτών των διαπολιτισμικών μελετών για τη μνήμη, διαφέρουν από εκείνα των διαπολιτισμικών μελετών για την απόκτηση συγκεκριμένων νοητικών πράξεων.

Η σχολική εκπαίδευση  παρουσιάζει στα παιδιά εξειδικευμένες ασκήσεις επεξεργασίας πληροφοριών. Την  επιφόρτιση μνήμης με μεγάλο αριθμό πληροφοριών σε σύντομο χρονικό διάστημα, τη διδασκαλία χειρισμού αφηρημένων συμβόλων, νοερά  αλλά και στο χαρτί, τη χρήση της λογικής για πειράματα, καθώς και  πολλές άλλες εργασίες.

Είναι αναμενόμενο ότι η απόδοση στις ασκήσεις αυτές, θα συνδέεται στενά με την απόδοση των παιδιών στο σχολείο, αλλά η σχέση αυτών των ασκήσεων με άλλα πλαίσια ανάπτυξης δεν έχει ακόμα κατανοηθεί αρκετά (Cole, 1996).

Η ανάπτυξη των παιδιών-γνωστική ψυχοκινητική, μέση παιδική ηλικία-Michael Cole, Shella R. Colle. B τόμος ,Τυπωθήτω, Αθήνα 2001////////

 

Με απλά λόγια. Άσκηση και εξάσκηση με ποικίλες ασκήσεις και για τη μνήμη, που γίνεται και μέσω των μαθημάτων όταν δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Και φυσικά πίσω από όλα είναι το ενδιαφέρον για να θυμόμαστε κάτι, το όποιο για τα μαθήματα καλλιεργείται και  απτο περιβάλλον του σπιτιού… Πρέπει οι γονείς να δείχνουν ζήλο για να τον βλέπει το παιδί Αν ενδιαφερόμαστε συνήθως το θυμόμαστε. Το να ενδιαφερόμαστε δε γίνεται απτη μια μέρα στην άλλη αλλά με τα πρότυπα και σταδιακά!/////////