ΗΘΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ, ΔΙΛΛΗΜΑΤΑ

 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ . ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΘΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ, ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΛΗΜΑΤΑ

Η προσέγγιση του ηθικού συλλογισμού του Kohlberg  ήταν να δημιουργήσει μια σειρά από ιστορίες διλημμάτων, καθεμιά από τις οποίες  ενσωματώνουν  ένα παραδοσιακό ερώτημα της ηθικής φιλοσοφίας. Την αξία της ανθρώπινης ζωής και ιδιοκτησίας, τις υποχρεώσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, τη σημασία των νόμων και των κανόνων.. Οι ιστορίες διλημμάτων θέτουν αυτά τα αφηρημένα  προβλήματα με έναν συγκεκριμένο δραματοποιημένο τρόπο για να κρατήσουν το ενδιαφέρον  του εξεταζόμενου. Με τον τρόπο της κλινικής συνέντευξης του Piaget, ο Kohilberg   διάβαζε την ιστορία, ρωτούσε τη γνώμη των παιδιών και μετά  ανίχνευε το συλλογισμό που βρισκόταν πίσω από τη γνώμη αυτή. Η πιο διάσημη ιστορία του  Kohlberg είναι το δίλημμα του Heinz (συζύγου)

Στην Ευρώπη μια γυναίκα πέθαινε από καρκίνο. Υπήρχε ένα φάρμακο που μπορούσε να τη σώσει, ένα είδος ραδίου, που είχε πρόσφατα ανακαλυφθεί,  από ένα φαρμακοποιό στην ίδια  πόλη. Ο φαρμακοποιός  χρέωνε το φάρμακο 2000 δολαρια, 10  φορές ακριβότερα από ότι του κόστιζε. Ο άντρας της άρρωστης γυναίκας, πήγε σε όλους τους γνωστούς του να δανειστεί χρήματα, αλλά δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει παρά μόνο τα μισά από όσα κόστιζε το φάρμακο. Είπε στο φαρμακοποιό ότι η γυναίκα του πέθαινε και  του ζήτησε να του πουλήσει το φάρμακο φθηνότερα, η να του επιτρέψει να το πληρώσει  αργότερα Αλλά ο φαρμακοποιός  αρνήθηκε. Ο σύζυγος απελπισμένος διέρρηξε το κατάστημα του φαρμακοποιού για να κλέψει το φάρμακο για τη γυναίκα του.. Έπρεπε να κάνει τέτοιο; Γιατί; ( Kohlberg, 1969, s. 379)

Τα παιδιά σε ένα πρώτο στάδιο, στην αρχή της μέσης παιδικής ηλικίας, γύρω στα  7, υιοθετούν μια εγωκεντρική άποψη ,δεν αναγνωρίζουν ότι τα συμφέροντα των άλλων μπορεί να διαφέρουν από τα δικά τους. Η κρίση τους για το  σωστό ή λάθος μια πράξης ήταν   στην περίπτωση αυτή , η αντίδραση των αρχών. Σ αυτό το στάδιο τα παιδιά επιβεβαιώνουν ότι ο σύζυγος δεν έπρεπε να κλέψει το φάρμακο, γιατί θα τον βάλουν φυλακή

Στο στάδιο 2, περίπου στα 8 χρόνια, τα παιδιά υιοθετούν  μια συμφεροντολογική προοπτική (εγωκεντρική) αλλά μπορούν να αναγνωρίσουν ότι άλλοι άνθρωποι εχουν άλλες προοπτικές. Η δικαιοσύνη γίνεται αντιληπτή σαν ένα σύστημα ανταλλαγής.  Δίνεις οσα παίρνεις. Ο Kohleberg  ονομάζει το συλλογισμό αυτό συντελεστική ηθική,  γιατί πιστεύουν ότι είναι απόλυτα αποδεκτό να χρησιμοποιεί κανείς τους άλλους για το συμφέρον του..Τα παιδιά στο στάδιο αυτό συνήθως αποκρίνονται στο δίλλημα του  συζύγου, λεγοντας ότι έπρεπε να κλέψει το φάρμακο, γιατί κάποια μέρα μπορεί να έχει και αυτός καρκίνο και τοτε θα ήθελε να υπάρχει κάποιος να το κλέψει για αυτόν

Στο στάδιο 3, περίπου 11-12…. ετών, οι ηθικές κρίσεις γίνονται στη βάση μια ηθικής προοπτικής κοινωνικών σχέσεων. Στο στάδιο αυτό τα παιδιά βλέπουν τα κοινά συναισθήματα και τις κοινές συμφωνίες, ιδιαίτερα με κοντινούς τους ανθρώπους, ως πιο σημαντικά από το ατομικό συμφέρον. Ένα παιδί στην  έρευνα επιε, < Αν ήμουν εγώ θα είχα κλέψει το φάρμακο, γιατί δεν υπάρχει τιμή στην  αγάπη, ούτε στη ζωη.. Αυτό εξισώνεται με το είδος του ηθικού συλλογισμού που συνδέεται με  τον χρυσό κανόνα. Στην ιουδαϊκή παράδοση αυτή η έννοια αποδίδεται στον Ραβί Χιλερ που έζησε στα χρόνια πριν τη γέννηση του Χριστού. Ο Ραβί Χιλλερ   διατύπωσε την εντολή αυτή ως εξης. Μη κάνεις στους άλλους αυτό που δε θέλεις να σου κάνουν. Η ιδέα αυτή  εκφράζεται με θετική διατύπωση στην Επι  του Ορους Ομιλία, όταν ο Ιησούς εντέλλεται τους πιστούς του να κάνουν στους άλλους ότι θα ήθελαν να κάνουν οι άλλοι στους ιδίους (Κατά Ματθαιον 1:12)

Αν και στο στάδιο 3 είναι πιο ανθρώπινος τρόπος σκέψης, το στάδιο 2 αποτελεί τη βασική μετάβαση που συνδέεται με την καινούργια ικανότητα των παιδιών να τα βγάζουν πέρα χωρίς ενήλικη επιτήρηση. Πάντα τα παιδιά  εξαρτώνται από μια εξωτερική πηγή  ισχυρή να προσδιορίσουν το σωστό και το λάθος. Αν οι γονείς τ  απορρίπτουν ή έχουν υπερ- αποδοχή και  τα θεοποιούν τα παιδιά τους, αυτό δεν το μαθαίνουν.

MICAHEL COLE, SHELLA COLE.ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ. (ΤΟΜΟΣ Β. ΤΥΠΩΘΕΙΤΩ. ΑΘΗΝΑ 2001)