ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ(ΔΕΝ ΈΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΉ ΨΥΧΟΛΟΓΊΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΈΦΗΒΟΥ)

Πολιτισμικές εκφάνσεις εκπαίδευσης

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μαθητές από αφρικανικές ή λατινοαμερικανικές κοινότητες έχουν υποστεί συνεχή υποβάθμιση του πολιτισμού και της γλώσσας τους μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Αναλυτικότερα ο τρόπος χρήσης της γλώσσας των Αφροαμερικάνων, προβλήθηκε ως αιτία της σχολικής αποτυχίας τους, αφού η γλώσσα τους ήταν φτωχή σε λεξιλόγιο σε αντίθεση με αυτή των παιδιών των μορφωμένων και εύπορων οικογενειών. Επικράτησε λοιπόν η αντίληψη ότι τα μαύρα παιδιά έχουν χαμηλότερη επίδοση στα γλωσσικά μαθήματα εξαιτίας της λανθασμένης και ελλιπούς γλώσσας που μάθαιναν και χρησιμοποιούσαν στο οικείο και οικογενειακό τους περιβάλλον.Αυτό θεωρήθηκε ως αίτιο αποτυχίας των μαθητών χαμηλής κοινωνικά προέλευσης. Το σχολείο όμως αγνοεί την ταξική διαφορά και αξιολογεί την επίδοση σύμφωνα με την κουλτούρα μόνο των ανώτερων στρωμάτων. (Cummins,2005).

Η πρότυπη γλώσσα παρουσιάζεται και ταυτίζεται με το σωστό και το ανώτερο και οι διάφορες γλωσσικές ποικιλίες με το λάθος. Οι μαθητές που είναι ομιλητές άλλων ποικιλιών από την πρότυπη γλώσσα δυσκολεύονται στα γλωσσικά μαθήματα και επομένως καθυστερούν στην εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης. Εμφανίζονται λοιπόν και αξιολογούνται από το σχολείο ως πιο αδύναμοι και λιγότερο ικανοί σε σχέση με τους μαθητές που προέρχονται από μορφωμένες οικογένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα οικοτροφεία- σχολεία στην Ευρώπη και Αμερική όπου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμα και βία στα παιδιά που χρησιμοποιούσαν γλώσσα διαφορετική από την επίσημη (Cummins,2005).

Μετά από έρευνες διαπιστώθηκε ότι η γλώσσα που ομιλούν οι φτωχοί και οι ανήκοντες σε μειονότητες είναι εξίσου πλούσια γλώσσα με τους δικούς της κανόνες σε σχέση με την επίσημη ομιλούμενη γλώσσα. Καμιά γλωσσική ποικιλία μέσα σε μια ομόγλωσση κοινότητα δεν είναι ανώτερη ή πιο σωστή από την άλλη. Απλά όσοι έχουν την εξουσία και τη δύναμη, επιβάλλουν μια «πρότυπη», «σωστή» γλώσσα στην οποία οφείλουν όλοι να προσαρμοστούν (Φραγκουδάκη,1985). ΔΙΚΟ ΜΟΥ. Η ΦΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ ΟΛΟ ΤΕΤΟΙΑ ΛΕΕΙ, ΓΙΑΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΕΠΙ ΣΥΡΙΖΑ

Σύμφωνα με τη θεωρία της μάθησης η ανάπτυξη της γλώσσας δεν διαφέρει από την ανάπτυξη των άλλων συμπεριφορών και υπάγεται στους ίδιους νόμους της μάθησης. Με τη βάση αυτή, η απόκτηση της γλώσσας εξαρτάται από τη μίμηση και από τη μάθηση με συνειρμούς μέσω των μηχανισμών της κλασσικής και εξαρτημένης μάθησης ( Νόβη-Καλτσούνη, 2008).

Τα πολιτισμικά πλαίσια ποικίλουν όχι μόνο από κοινωνία σε κοινωνία, αλλά και από τη μια γενιά στην άλλη Σε ένα πολιτισμό, γονείς και παιδιά συμμετέχουν στη συζήτηση ζητούν τη γνώμη του παιδιού, ενώ σε ένα άλλο πολιτισμό οι γυναίκες κάθονται στη κουζίνα και οι άντρες τρώνε μόνοι τους. Όλα αυτά έχουν συνέπειες για την ανάπτυξη του παιδιού. Μέσα στο κάθε πολιτισμό αναπτύσσεται ή μειώνεται η εκπαίδευση των παιδιών. Τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν κάτι που δεν έχουν ακούσει ή δεν έχουν παρατηρήσει, ή δεν είναι μέσα στο υποσυνείδητό τους από το περιβάλλον τους. Ερευνώντας την ανάπτυξη της μνήμης σε σχέση με το πολιτισμό, διαπιστώθηκε ό,τι όταν ελέγχθηκε η μνήμη για τα παιδικά παραδοσιακά παραμύθια, δεν υπήρχαν πολιτισμικές διαφορές (Cole & Cole, 2002). ΔΙΚΟ ΜΟΥ. Ο ΠΛΑΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ Η ΤΗΣ ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ , ΜΑΣ ΛΕΕΙ ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΜΕ , ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΑΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ, ΔΗΛΑΔΗ ΤΟ ΞΑΝΑΘΥΜΟΜΑΣΤΕ. ΔΕ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΜΕ ΑΥΤΑ, ΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΥ. ΦΥΣΙΚΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΠΡΙΝ. ΟΧΙ ΣΗΜΕΡΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΟΙ ΠΟΥ ΗΡΘΑΝ ΚΑΙ ΕΓΡΑΨΑΝ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΜΑΘΗΜΑ...ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ, ΤΕΣΛΑ ΚΛΠ. ΕΔΩ ΒΕΒΑΙΑ ΣΗΜΕΡΑ ΕΞΕΤΑΖΟΥΜΕ ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΩΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ. ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Όταν η γλώσσα, ο πολιτισμός και η εμπειρία ορισμένων μαθητών αγνοούνται ή αποκλείονται μέσα στη σχολική τάξη, τότε αυτοί οι μαθητές ξεκινούν από μειονεκτική θέση και ως εκ τούτου όλα όσα έχουν μάθει για τη ζωή και τον κόσμο μέχρι τότε απορρίπτονται ως άσχετα με τη σχολική μάθηση (Cummins,2005).

Η ελλιπής δηλαδή γνώση ή η μη γνώση της επίσημης κουλτούρας ταξινομεί τα παιδιά σε κατηγορίες, ικανά και λιγότερο ικανά και φυσικά προκαθορίζει την αποτυχία τους στο σχολείο. Η σχολική αποτυχία, θεωρείται μέσα κι έξω από τους σχολικούς χώρους ως φυσιολογικό γεγονός, καθώς το πλήθος των στάσιμων και απορριπτόμενων μαθητών είναι «αυτοί που δεν παίρνουν τα γράμματα». Το σχολείο θεωρεί «φυσικό» να γεννιούνται άνθρωποι με περισσότερες ικανότητες, πιο έξυπνοι, με μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός κι επομένως το κάθε παιδί φέρνει μαζί του κάτι διαφορετικό στο σχολείο (Cummins,2005). Κι όμως ακόμη και στις μέρες μας είναι εμφανής η αντίληψη – προκατάληψη ότι οι άνθρωποι γεννιούνται με ικανότητες χειρωνακτικές ή διανοητικές κι επομένως στο σχολείο προοδεύουν όσοι είναι εκ φύσεως ευφυείς. Κάποιοι δηλαδή είναι ευφυέστεροι από κάποιους άλλους, κέρδισαν γενετικά ενώ άλλοι είναι ανόητοι από τη φύση τους, και θεωρούνται χαμένοι (Jacquard,2002) .

Η υποβάθμιση του πολιτισμού που ανήκει κάποιος μαθητής ή της ταυτότητας, που εκδηλώνεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών πείθει συχνά πολλούς μαθητές ότι η προσπάθεια για μάθηση είναι μάταιη, πράγμα που έχει ως συνέπεια τη συχνή αποχώρηση των μαθητών από τη διαδικασία μάθησης. Τις περισσότερες φορές πίσω από τους μαθητές που «δεν παίρνουν τα γράμματα» βρίσκονται περιβάλλοντα φτωχά, με χαμηλές προσδοκίες, άγνοια και γονείς ανεπαρκείς και αδιάφοροι. Το σχολείο που αγνοεί τις μορφωτικές ανισότητες, βραβεύει τη μορφωτική κληρονομιά, μεταμορφώνει τις μη ευνοημένες καταστάσεις (μαθητές από λαϊκά στρώματα, υποβαθμισμένες περιοχές) σε ανεπιτηδειότητα, ασχετοσύνη, κατωτερότητα (Φραγκουδάκη,1985).Ομως, η θεωρία του πολιτισμικού πλαισίου αντιλαμβάνεται όπως και ο Piager , ότι το παιδί συμμετέχει στην ίδια του την ανάπτυξη, δίνει έμφαση στα πολιτισμικά πλαίσια που ποικίλουν από γεννιά σε γενιά και από κοινωνία σε κοινωνία. Προς το τέλος της νηπιακής ηλικίας τα παιδιά κατανοούν και αποδέχονται τους κοινωνικούς κανόνες ως αναγκαία πραγματικότητα, αναπτύσσοντας συγχρόνως την αίσθηση του εαυτού. ( Νόβη-Καλτσούνη, 2008).

Αναδιφώντας στη βιβλιογραφία της κοινωνιολογίας και ψυχολογίας, παρατηρούμε ο,τι κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν θετικά η αρνητικά την σχολική προόδο. Είναι εμφανές ότι μέσα στην ίδια κοινωνία παιδιά που ανήκουν σε ακραίες κοινωνικές ομάδες εκτίθενται από μικρά σε διαφορετικά και καθορισμένα πρότυπα μάθησης πολύ πριν αρχίσει η σχολική τους εκπαίδευση. Οσο αναπτύσσεται το παιδί τόσο ενισχύονται και αυτά τα πρότυπα. Οι συνθήκες που καθορίζουν τη διαφοροποιημένη ώθηση, είναι περίπλοκες, σύνθετες και αλληλεξαρτημένες σαν να ξετυλίγει κάποιος ένα μπερδεμένο κουβάρι. Γεννιούνται όμως τα ερωτήματα. Πώς μια συγκεκριμένη κοινωνική δομή γίνεται ενσωμάτωση μέσα στην ατομική εμπειρία; ποιά είναι η κύρια διεργασία μέσα από την οποία επιτυγχάνεται αυτή η ενσωμάτωση και ποιές είναι οι επιπτώσεις της στην εκπαίδευση; ( Μπερστάιν, 1958).