ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ. ΠΛΑΤΩΝ.

Τι λέει ο Πλάτων στη θεωρία της <Ανάμνησης>;

Ο Σωκράτης επιμένει πως δε γνωρίζει τις  απαντήσεις των ερωτήσεων που θέτει. Και  σε όλες τους τις συζητήσεις καταφέρνει και αποδεικνύει    στους συνομιλητές του ότι ούτε και εκείνοι γνωρίζουν εκείνο που είχαν την εντύπωση ότι γνώριζαν. Ο σκοπός του Σωκράτη όμως δεν είναι μόνο αρνητικός. Όπως λέει ο ίδιος , εκείνο που θέλει  πράγματι είναι να μπορέσει να βρει απαντήσεις στις ερωτήσεις του.. Γι αυτό και πάντα , όταν γίνεται ξεκάθαρο ότι οι συνομιλητές  του δεν έχουν τη γνώμη που νομίζουν πως έχουν, τους καλεί να ερευνήσουν  μαζί μ αυτόν για να βρουν την απάντηση. Στον Μένωνα, ο Σωκράτης ρωτάει τον Μένωνα τι είναι αρετή . Όπως και οι περισσότεροι άλλοι συνομιλητές του Σωκράτη  σε  άλλους διαλόγους ο Μένωνας  πιστεύει πως γνωρίζει την απάντηση , αλλά αρκετά σύντομα στη συζήτηση αρχίζει να μπερδεύεται  ότι δεν είναι σε θέση να απαντήσει. Τότε  προτείνει ο Σωκράτης  να προσπαθήσουν μαζί να  βρουν την απάντηση. Ο Μένων όμως θεωρεί πως  είναι μάταιο να συνεχίσουν,  και εξηγεί το λόγο  παρουσιάζοντας τον Σωκράτη με ένα δίλλημα

<<Και πώς θα ερευνήσεις , Σωκράτη ένα πράγμα που δεν ξέρεις  τι θα προτάξεις  και θα αναζητήσεις. Η και αν  ακόμα  βρεθείς όσο το δυνατόν πιο κοντά του, πώς θα ξέρεις ότι αυτό είναι εκείνο που δεν ήξερες>>Μένων 80 d5-9)

Ο λόγος για τον οποίο είναι μάταιο να συνεχίσουν την προσπάθεια , κατά τη γνώμη του, σχετίζεται με το ότι δεν γνωρίζουν την απάντηση. Θεωρεί ότι είναι γενικώς μάταιο να ασχολούμαστε με οποιαδήποτε έρευνα , για τον εξής λόγο. Η γνωρίζουμε κάτι ή όχι. Αυτό που γνωρίζουμε δεν υπάρχει κανένας λόγος να κάνουμε έρευνα για να το ανακαλύψουμε αφού το γνωρίζουμε ήδη. Αλλά δεν αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε  να ανακαλύψουμε και τις απαντήσεις τις οποίες δε γνωρίζουμε. Μια και δε γνωρίζουμε ήδη τη σωστή απάντηση, δε θα έχουμε τη δυνατότητα να κρίνουμε με σιγουριά ότι κάποια απάντηση είναι σωστή, ακόμα και αν   τύχει να τη συναντήσουμε κατά τη διάρκεια της έρευνας μας. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Μένων   δεν αναφέρεται σε οποιαδήποτε είδους έρευνα. Δε λέει π.χ. ότι είναι αδύνατον να ανακαλύψουμε το όνομα κάποιου που δεν τον γνωρίζουμε  η την  ημερομηνία της μάχης του Βατερλό.  Όσον αφορά τέτοιου είδους θέματα, δεν παρουσιάζει καμία  γνώμη στον Μένωνα.Το είδος  έρευνας για το οποίο ενδιαφέρεται είναι θεωρητικό, όπως η φιλοσοφία, ή τα μαθηματικά.

Ο Σωκράτης όμως πιστεύει ότι είναι σε θέση να αποδείξει  ότι ο Μένων κάνει λάθος, και προσπαθεί να το κάνει με τον περίφημο  μύθο της Ανάμνησης. Σύμφωνα με αυτόν τον Μύθο ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από του Πυθαγορείους, η ψυχή μας υπήρχε πριν κατοικήσει στο σώμα μας, και εξακολουθεί να υπάρχει μετά το θάνατο μας.Το σημαντικό όμως εδώ δεν είναι τόσο η αθανασία της ψυχής, αλλά οι γνωσιολογικές επιπτώσεις αυτής της αθανασίας .Πριν η ψυχή κατοικήσει στο σώμα μας, έχει αποκτήσει γνώση όλων αυτών των θεμάτων που είναι αντικείμενα των θεωρητικών ερευνών. Κατά την ενσωμάτωση της όμως δε ξεχνάει, αλλά έχει τη δυνατότητα να τα ξαναθυμηθεί και συχνά τα καταφέρνει. Αυτός είναι ο περίφημος ισχυρισμός του Πλάτωνα, ότι αυτό που αποκαλούμε μάθηση στην ουσία είναι ανάμνηση.

Για να αποδείξει ότι πράγματι είμαστε σε θέση να βρούμε την απάντηση  σε μια ερώτηση την οποία δε γνωρίζουμε ήδη, ο Σωκράτης κάνει μια επίδειξη με ένα από τους δούλους του Μένωνα. Ο νεαρός δε γνωρίζει καθόλου γεωμετρία, αλλά ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι από μόνος του μπορεί να λύσει το γεωμετρικό πρόβλημα, απαντώντας σε ορισμένες ερωτήσεις. ……και  το βρίσκει…(.να μη κουράζω..με το παράδειγμα)….

 

 (Βιρβιδάκης, Γιαννάκης , Δημας, Ζωγραφίσης , Θανασάς,κ.α)Ελληνική φιλοσοφία και Επιστήμη από την αρχαιότητα έως τον 20 ο αιώνα.Πάτρα 2000)////////

Ο Πλάτων δηλαδή στη θεωρία της ανάμνησης, λέει ότι αυτό που ξέρουμε είναι ανάμνηση από προηγούμενες ζωές και  το ξαναθυμόμαστε. Αυτό που λέει ο κόσμος δε μπορώ να σου μάθω κάτι αν δεν το έχει μέσα σου……….

Ερώτηση ….. Μπορούμε να το  αντιληφθούμε αυτό, και….να το δεχτούμε ή να το απορρίψουμε  μέσα από τους  εαυτούς μας ανεπηρέαστοι από δόγματα και –ισμους-;;;

 

 

•