΄Εφηβοι, σχολικός εκφοβισμός, παραβατικότητα..
«Ο έφηβος μοιάζει με τον καλλιτέχνη που θέλει να αγγίξει τα όρια της τέχνης του» Φρανσουάζ Ντολτό «Σήμερα μπήκα στην εφηβεία. Τι να σού πρωτοπώ... Τσακώθηκα με τους φίλους μου, τσακώθηκα με τους γονείς μου… Η εφηβεία; Ευχαριστώ πολύ — δε θα πάρω...» Από το μυθιστόρημα του Ερίκ Εμανουέλ Σμιτ «Αγαπητέ Θεέ»
Η εφηβική ηλικία είναι μια μακρόχρονη αναπτυξιακή περίοδος και καλύπτει χρονικά τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2002), η εφηβεία αποτελεί την ηλικία μεταξύ 11 και 19 ετών, ενώ η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία (2008) θέτει ως ανώτερο ηλικιακό όριο τα 21 έτη. Στις περισσότερες κοινωνίες, το άτομο θεωρείται ενήλικας μετά το ηλικιακό όριο και αντιμετωπίζεται νομικά (Νόβα-Καλτσούνη, 2001, 2002). Ωστόσο, μελέτες υποδεικνύουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται έως μεγαλύτερες ηλικίες (23-25 ετών) (Κουρκούτας, 2001). Κατά την περίοδο της εφηβείας συντελείται ένα σύνολο αλλαγών στους τέσσερις βασικούς τομείς της ανάπτυξης: το βιολογικό-σωματικό, το γνωστικό, το συναισθηματικό και τον κοινωνικό (Sigel, 2006). Η βιολογική διάσταση αυτής της αναπτυξιακής φάσης αποτελεί την ήβη1 (Brown, 2005). Η εφηβεία χωρίζεται σε τρεις βασικές περιόδους: την πρώιμη (10-13 έτη), τη μέση (14-17 έτη) και την όψιμη (μετά τα 17 έτη). ο έφηβος που ανήκει ψυχοκοινωνικά στην πρώιμη εφηβεία, συνήθως δεν επιζητά εμπιστευτική σχέση, ενώ κατά τη μέση εφηβεία ευχαριστείται ιδιαίτερα όταν μπορεί να συζητήσει θέματα που τον απασχολούν με εχεμύθεια, κυρίως με τους σημαντικούς άλλους(φίλους) (Κοκκέβη, Φωτίου, Κίτσος, 2008; Sigel, 2006). Το ερωτικό ενδιαφέρον, ο ρομαντισμός, η έκφραση συναισθημάτων και η γλώσσα του σώματος φυσιολογικά αναπτύσσονται κατά τη μέση κυρίως εφηβεία, ωστόσο γνωσιακά και ψυχοκοινωνικά ο έφηβος δεν είναι έτοιμος να διαχειριστεί όλο το συναισθηματικό, αλλά και οργανικό φορτίο μιας ολοκληρωμένης σεξουαλικής επαφής (Herbert, 1999; Sigel, 2006). Εξιδανικεύει το σύντροφο και ενθουσιάζεται εύκολα, απογοητεύεται γρήγορα, οι σχέσεις του διαρκούν λίγο και είναι πολλές στη σειρά (φαινόμενο serial monogamy). Επιπλέον δεν έχει αναπτύξει τη του σκέψη και είναι προσκολλημένος στο παρόν με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται με δυσκολία τις μελλοντικές συνέπειες των πράξεών του και να αναπτύσσει τον «προσωπικό του μύθο (personal myth)»: Συμπεριφορές κινδύνου όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνευματωδών, η χρήση ναρκωτικών, η ενίοτε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, οι διαταραχές στη λήψη τροφής, οι βίαιες συμπεριφορές, η πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα, η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά που ευθύνεται για σοβαρά ατυχήματα, η εξάρτηση από το διαδίκτυο, εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα στην περίοδο της εφηβείας (Blum, 2009). Η Φρ. Ντολτό (1985) αναφέρει ότι υπάρχει μια επιθυμία εγκληματικότητας σε κάθε έφηβο, καθώς έχει τόση επιθυμία για μουσική που θα πάει να κλέψει δίσκους, τόση επιθυμία για καινούργιες συγκινήσεις που θα θελήσει να πάρει ναρκωτικά. Η εφηβεία είναι μια περίοδος κινδύνων και το να βάζει ο έφηβος συνειδητά τη ζωή του σε κίνδυνο τον κάνει να νιώθει σημαντικός,και υπεύθυνος…Το ποια μορφή ορμών θα αναπτύξουν έχει να κάνει με την προσωπικοτητά τους και τα βιώματά τους. Μία άλλη μορφή παραβατικής συμπεριφοράς, που παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις είναι και ο σχολικός εκφοβισμός (bulling) Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να λάβει τις εξής μορφές: Πρόκληση σωματικής βίας: ξυλοδαρμός, σπρωξίματα, επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά, τραύματα..κλπ… Λεκτική βία: υβρεολόγια, ρατσιστικές και σεξιστικές ύβρεις, συκοφαντικά και ταπεινωτικά σχόλια κ.α. Ψυχολογική βία: Συκοφαντίες, εκβιασμοί, εξευτελισμοί, απομόνωση από την ομάδα κ.α (Olweus, 2003). Η παραβατική συμπεριφορά είναι ένα φαινόμενο εξαιρετικά πολυδιάστατο, Το προφίλ του παραβάτη, χαρακτηρίζεται από κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι αποτέλεσμα προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών καταστάσεων
«Ο έφηβος μοιάζει με τον καλλιτέχνη που θέλει να αγγίξει τα όρια της τέχνης του» Φρανσουάζ Ντολτό «Σήμερα μπήκα στην εφηβεία. Τι να σού πρωτοπώ... Τσακώθηκα με τους φίλους μου, τσακώθηκα με τους γονείς μου… Η εφηβεία; Ευχαριστώ πολύ — δε θα πάρω...» Από το μυθιστόρημα του Ερίκ Εμανουέλ Σμιτ «Αγαπητέ Θεέ»
Η εφηβική ηλικία είναι μια μακρόχρονη αναπτυξιακή περίοδος και καλύπτει χρονικά τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2002), η εφηβεία αποτελεί την ηλικία μεταξύ 11 και 19 ετών, ενώ η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία (2008) θέτει ως ανώτερο ηλικιακό όριο τα 21 έτη. Στις περισσότερες κοινωνίες, το άτομο θεωρείται ενήλικας μετά το ηλικιακό όριο και αντιμετωπίζεται νομικά (Νόβα-Καλτσούνη, 2001, 2002). Ωστόσο, μελέτες υποδεικνύουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται έως μεγαλύτερες ηλικίες (23-25 ετών) (Κουρκούτας, 2001). Κατά την περίοδο της εφηβείας συντελείται ένα σύνολο αλλαγών στους τέσσερις βασικούς τομείς της ανάπτυξης: το βιολογικό-σωματικό, το γνωστικό, το συναισθηματικό και τον κοινωνικό (Sigel, 2006). Η βιολογική διάσταση αυτής της αναπτυξιακής φάσης αποτελεί την ήβη1 (Brown, 2005). Η εφηβεία χωρίζεται σε τρεις βασικές περιόδους: την πρώιμη (10-13 έτη), τη μέση (14-17 έτη) και την όψιμη (μετά τα 17 έτη). ο έφηβος που ανήκει ψυχοκοινωνικά στην πρώιμη εφηβεία, συνήθως δεν επιζητά εμπιστευτική σχέση, ενώ κατά τη μέση εφηβεία ευχαριστείται ιδιαίτερα όταν μπορεί να συζητήσει θέματα που τον απασχολούν με εχεμύθεια, κυρίως με τους σημαντικούς άλλους(φίλους) (Κοκκέβη, Φωτίου, Κίτσος, 2008; Sigel, 2006). Το ερωτικό ενδιαφέρον, ο ρομαντισμός, η έκφραση συναισθημάτων και η γλώσσα του σώματος φυσιολογικά αναπτύσσονται κατά τη μέση κυρίως εφηβεία, ωστόσο γνωσιακά και ψυχοκοινωνικά ο έφηβος δεν είναι έτοιμος να διαχειριστεί όλο το συναισθηματικό, αλλά και οργανικό φορτίο μιας ολοκληρωμένης σεξουαλικής επαφής (Herbert, 1999; Sigel, 2006). Εξιδανικεύει το σύντροφο και ενθουσιάζεται εύκολα, απογοητεύεται γρήγορα, οι σχέσεις του διαρκούν λίγο και είναι πολλές στη σειρά (φαινόμενο serial monogamy). Επιπλέον δεν έχει αναπτύξει τη του σκέψη και είναι προσκολλημένος στο παρόν με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται με δυσκολία τις μελλοντικές συνέπειες των πράξεών του και να αναπτύσσει τον «προσωπικό του μύθο (personal myth)»: Συμπεριφορές κινδύνου όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνευματωδών, η χρήση ναρκωτικών, η ενίοτε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, οι διαταραχές στη λήψη τροφής, οι βίαιες συμπεριφορές, η πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα, η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά που ευθύνεται για σοβαρά ατυχήματα, η εξάρτηση από το διαδίκτυο, εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα στην περίοδο της εφηβείας (Blum, 2009). Η Φρ. Ντολτό (1985) αναφέρει ότι υπάρχει μια επιθυμία εγκληματικότητας σε κάθε έφηβο, καθώς έχει τόση επιθυμία για μουσική που θα πάει να κλέψει δίσκους, τόση επιθυμία για καινούργιες συγκινήσεις που θα θελήσει να πάρει ναρκωτικά. Η εφηβεία είναι μια περίοδος κινδύνων και το να βάζει ο έφηβος συνειδητά τη ζωή του σε κίνδυνο τον κάνει να νιώθει σημαντικός,και υπεύθυνος…Το ποια μορφή ορμών θα αναπτύξουν έχει να κάνει με την προσωπικοτητά τους και τα βιώματά τους. Μία άλλη μορφή παραβατικής συμπεριφοράς, που παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις είναι και ο σχολικός εκφοβισμός (bulling) Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να λάβει τις εξής μορφές: Πρόκληση σωματικής βίας: ξυλοδαρμός, σπρωξίματα, επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά, τραύματα..κλπ… Λεκτική βία: υβρεολόγια, ρατσιστικές και σεξιστικές ύβρεις, συκοφαντικά και ταπεινωτικά σχόλια κ.α. Ψυχολογική βία: Συκοφαντίες, εκβιασμοί, εξευτελισμοί, απομόνωση από την ομάδα κ.α (Olweus, 2003). Η παραβατική συμπεριφορά είναι ένα φαινόμενο εξαιρετικά πολυδιάστατο, Το προφίλ του παραβάτη, χαρακτηρίζεται από κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι αποτέλεσμα προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών καταστάσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου