ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. ΟΥΤΟΠΙΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑ

 

ΝΑ ΘΥΜΌΜΑΣΤΕ ΣΕ ΠΟΙΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΧΩΡΙΣ ΠΑΝΗΓΎΡΙΑ

ΟΥΤΟΠΙΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. 

Οι τρεις βασικοί εκπρόσωποι του **ουτοπικού σοσιαλισμού είναι ο Σαιν Σιμόν, ο ΄Οουεν και ο Φουριέ. Η ουτοπική σκέψη του 19ου αιώνα αντιτίθεται από την αντίστοιχη του 18ου, διότι έχει πιο δυναμικό κοινωνικό χαρακτήρα και κοινωνικό ριζοσπαστισμό που εκφράζεται από τη <συνομωσία των ίσων> και ήταν ένα βασικό στοιχείο έμπνευσης για τις επαναστάσεις του 1830.Οι ουτοπιστές δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ούτε και γνώσεις των οικονομικών καταστάσεων. Τους απασχολούσαν κυρίως οι ψυχολογικές απόρροιες της βιομηχανικής κοινωνίας και της ιδιοποίησης των αγαθών. Βασική πηγή της ουτοπικής σκέψης υπήρξε ο Ρουσσώ. Έκανε μια πολιτική κριτική που άσκησε μεγάλη επίδραση στη σοσιαλιστική σκέψη. Τα ουτοπικά οράματα του 18ου αιώνα αποτέλεσαν σημεία αναφοράς για τη μετέπειτα επαναστατική σκέψη.

Ο Σαιν Σιμόν καταγόταν από ευγενή οικογένεια αλλά δεν ήταν εύπορος. Έγραψε πολλά έργα σε περιοδικά όπου διατύπωσε απόψεις του, αλλά στο έργο του η <νέα χριστιανοσύνη> έθεσε τα θεμέλια της κοσμικής θρησκείας και έγινε το υποκατάστατο της θρησκείας για το λαό. Αναλύει την ιστορία ως μια μετάβαση από τις αριστοκρατικές κυρίαρχες τάξεις στην κυριαρχία των επιστημόνων και των βιομηχάνων. Θεωρεί ότι η ρωμαιοκαθολική ηθική που κυριαρχούσε κατά τον Μεσαίωνα είχε πλέον αντικατασταθεί από τα επιστημονικά επιτεύγματα. Χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο βιομηχανοποίηση για να περιγράψει τη νέα τάξη πραγμάτων. Θεωρεί ότι η κοινωνία βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο από τον 15ο αιώνα, και προσπαθεί να αποκαταστήσει μια ισορροπία.

Ερμηνεύει την ευρωπαϊκή ιστορία μετά την γαλλική επανάσταση σαν μια σύγκρουση ιδιοκτητών και μη ιδιοκτητών, έχουσα ως ενδιάμεσους τους επιστήμονες. Τα όραμα του είναι ένα περίεργο μείγμα καπιταλισμού, πρωτογόνου κομμουνισμού και τεχνοκρατισμού.

Βασικά στοιχεία **επιστημονικού σοσιαλισμού

Ο Μαρξ άσκησε μεγάλη κριτική στο πρόγραμμα που εξέδωσε το κομμουνιστικό κόμμα, καθώς και στην αρχή της δικαιοσύνης ως ανταμοιβής, ανάλογα με την απόδοση η την εργασία γιατί θεωρεί ότι αυτή η αρχή ,είναι η αρχή της ισότητας. Εκλαμβάνει τα άτομα ως ίσα στην εργασία τους, αν και σε άλλα πεδία μπορεί να είναι ανόμοια. Οι ιδρυτές του Μαρξισμού επέκριναν τον ουτοπικό χαρακτήρα του πρώιμου σοσιαλισμού. Για τον Μαρξ ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει τη ζωή του μόνο στο πλαίσιο των υλικών συνθηκών. Δε λαμβάνονται υπ όψιν στο μαρξισμό ούτε ο πολιτισμός, ούτε η θρησκεία ούτε οι ιδέες. Μόνο η ύλη. Οραματιζόταν ότι θα δώσει τα πνευματικά εφόδια στην τάξη που θα ανέτρεπε το καπιταλιστικό σύστημα. Ένα απ αυτά τα εφόδια ήταν το κομμουνιστικό μανιφέστο το πιο διάσημο και προπαγανδιστικό φυλλάδιο στην ιστορία των ιδεών.

Ο Μαρξ προσπάθησε να κατευθύνει μέσα από την οργάνωση, την εργατική τάξη στην ιστορική αποστολή της που ήταν η ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Οι ελπίδες του ήταν στραμμένες στις καπιταλιστικές οικονομίες και κυρίως στην Αγγλία. Θεωρούσε ότι θα ήταν οι πρώτες που θα αντιδρούσαν σ αυτά που ζούσαν. Μετά όμως τις απανωτές ήττες των κοινωνικών κινημάτων, έβλεπε με δισταγμό τη δύναμη της υπανάπτυκτης Ρωσίας εναντίον του καπιταλισμού, και αυτό ήταν κάτι που ερχόταν σε αντίθεση με τις αναλύσεις του.

**Συγκλίσεις και αποκλίσεις

Αυτοί που έκλιναν προς τον μαρξισμό κατήγγειλαν την καπιταλιστική εκμετάλλευση. Υπερασπίστηκαν την κοινωνικοποίηση της ιδιοκτησίας, και την ισότητα των δυο φύλων. Έδωσαν έμφαση στη σεξουαλική απελευθέρωση. Ένας απ αυτούς ο Αλαφαντέν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα αρνήθηκε τα αυστηρά ήθη της κοινωνίας, και συνέδεσε το θέμα της κοινωνικής απελευθέρωσης ,με μια οξεία κριτική την οποία περιγράφουν οι μαρξιστές. Κάτι ανάλογο με τους μαρξιστές ήταν ο ουτοπιστής ΄Οουελ, ο οποίος εξαπέλυσε μια ανηλεή κριτική κατά της θρησκείας, και όπως και άλλοι γάλλοι ομοϊδεάτες του την συνύφαινε με την κατάργηση του θεσμού της οικογενείας. Υποστήριξε επίσης ότι οι μηχανές βρίσκονται σε ανταγωνιστική σχέση με τους εργάτες, τους όποιους εκτοπίζουν ανάλογα με τους μισθούς τους. Η κατάσταση αυτή που δημιουργείται είναι αντίθετη με την ισορροπία της αγοράς. Προσπάθησε να δημιουργήσει μια κομμουνιστική κοινότητα, αλλά καταστράφηκε οικονομικά και οι ιδέες του δεν εφαρμόστηκαν στην πράξη.

Ο Σαιν Σιμόν όπως και οι μαρξιστές, τονίζει περισσότερο ότι παντού και πάντοτε εκείνο που τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι η τύχη της πιο πολυάριθμης φτωχής τάξης. Διατυπώνει την αρχή πως όλοι οι άνθρωποι πρέπει να εργάζονται. Θεωρείται κατά παράδοση ο πρωτοπόρος ουτοπικός σοσιαλιστής αν και η σκέψη του είναι στην πραγματικότητα επαμφοτερίζουσα. Οι μαθητές του έγιναν σοσιαλιστές, τεχνολόγοι και κεφαλαιούχοι η βιομήχανοι
Οι ουτοπιστές αντίθετα με τους επιστημονικούς σοσιαλιστές που έβλεπαν την αντιμετώπιση της ανεργίας ως κάτι προγραμματισμένο και μεθοδευμένο, είδαν την ανεργία ως πρόσκαιρο φαινόμενο, και πίστευαν ότι οι συνθήκες της αγοράς θα αποκαταστήσουν την ισορροπία.

Ο Αλαφαντέν αντιτέθηκε στη μονογαμία, υπεραμύνθηκε του διαζυγίου και προπαγάνδισε υπέρ της έκφρασης των συναισθημάτων και του ελεύθερου έρωτα, ενώ έδινε έμφαση στη σεξουαλική απελευθέρωση. Δεν υπήρχε κάποιο ανάλογο πλαίσιο στους μαρξιστές σ αυτό το πεδίο.

Οι Σαιν Σιμονιστές κάπως αντίθετα με τους μαρξιστές, ερμήνευσαν την ιστορία ως προοδευτική διαδικασία εξανθρωπισμού .Δεν ασχολήθηκαν σοβαρά με τις ποινές , τα εγκλήματα, και την απονομή της δικαιοσύνης, διότι αντίθετα με τους ορθολογιστές επιστημονικούς σοσιαλιστές, εκείνοι έβλεπαν με αισιοδοξία το μέλλον και όλα αυτά έπαυαν να αποτελούν πρόβλημα.

Από τους ουτοπικούς, κατά τον Φουριέ η αντίθεση πολιτισμού και φύσης είναι αγεφύρωτη. Κατά αυτόν ολόκληρο το οικοδόμημα πρέπει να καταστραφεί, γιατί στηρίζεται αβάσιμα. Οραματίστηκε μικρές και περιεκτικές μονάδες, στις οποίες τα άτομα θα απολαμβάνουν τα πάθη τους, κάτι που δεν ενστερνίζονται οι μαρξιστές. Οι ιδέες του Φουριέ αναβίωσαν τη δεκαετία του 1960 από το φοιτητικό κίνημα της εποχής

Ο ΄Οουεν ήταν ένας από τους επιτυχημένους καπιταλιστές της εποχής με πολύ κερδοφόρες επιχειρήσεις στη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων. Βασική του ιδέα είναι η επίδραση των περιστάσεων και του περιβάλλοντος στη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα.

Οι μαρξιστές ισχυρίζονταν τη διάσημη θεωρία της υπεραξίας, ότι ο καπιταλιστής δεν αγοράζει τα προϊόντα της εργασίας του εργάτη σε φθηνότερη τιμή από ότι πωλεί στην αγορά.

Δεν εξαπατά τον εργάτη. Συνάπτει ένα συμβόλαιο κατά το οποίο ο καπιταλιστής δεν αγοράζει την εργασία ούτε τα προϊόντα της. Αγοράζει την εργατική δύναμη του εργάτη.. Αυτή αποτελεί εμπόρευμα όπως όλα τα εμπορεύματα που υπάρχουν για να χρησιμοποιούνται. Σύμφωνα με τον Cohen ο εργάτης δεν παράγει υπεραξία αλλά παράγει κάτι που έχει αξία..Μπορεί δηλαδή κατά αυτούς να υπάρχει εκμετάλλευση χωρίς να υπάρχει υπεραξία. Η αξία δεν καθορίζεται από την τιμή του προϊόντος, αλλά από άλλους παράγοντες όπως η ζήτηση του..Η ριζοσπαστική σκέψη αναπτύχτηκαν κατά τη γαλλική επανάσταση

Ο όρος αλλοτρίωση που χρησιμοποιούσαν οι εγελιανοι και ο Μαρξ εμπεριέχει την αντίληψη της κοινωνίας ως εστίας του ανθρώπου, και όχι μόνο για χώρο άσκησης των δραστηριοτήτων του

Ο Μαρξ επανέρχεται με λιγότερο ουτοπική διάθεση στο ζήτημα του καταμερισμού της εργασίας και το συνδέει με την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι σαινσιμονιστες σε αντίθετο πλαίσιο με τους μαρξιστές, έχουν το κοινό ότι δεν παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι των συμφερόντων του προλεταριάτου. Όπως οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού έτσι και αυτοί, δε θέλουν να ελευθερώσουν μια ορισμένη τάξη, αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα.
{{E. J . HOBSBAWM . Η εποχή των επαναστάσεων (Μορφωτικό ίδρυμα εθνικής τραπέζης. Αθήνα 2002.-Μολυβας . Ειδικά θέματα ευρωπαϊκού πολιτισμού. Τόμος Β Πάτρα 2002}}

Εκείνο που είναι διακριτό δια γυμνού οφθαλμού χωρίς πολλή ανάλυση, είναι ότι όλοι αυτής της κατηγορίας είναι θολοί στη σκέψη τους. Άλλα λένε άλλα κάνουν, άλλα αισθάνονται , άλλα δείχνουν. Η υλοποίηση της δυσαρμονίας, της ιδιοτέλειας και του μπλοκαρίσματος. Όταν ακούμε τέτοιες νοοτροπίες πρέπει πλέον να τις απαξιώνουμε και να φεύγουμε μακριά. Έχουν αποτύχει παγκοσμίως.