Ηθική ανάπτυξη στην παιδική ηλικία. ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ

 

ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ. ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Ηθική ανάπτυξη στην παιδική ηλικία

Στο τέλος της προσχολικής ηλικίας, το παιδί έχει εσωτερικεύσει τους βασικούς ηθικούς κώδικες της κοινωνίας και έχει αναπτύξει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τη διάκριση καλού-κακού (αν και συνήθως με απόλυτο/διχοτομικό τρόπο), να συμμορφώνεται με κανόνες και να βιώνει ενοχή για την παραβίασή τους.

Είναι ακόμα σε θέση να μοιράζεται, να δείχνει ενσυναίσθηση και να παρέχει βοήθεια στους άλλους (αλτρουισμός). Παράλληλα, μπορεί να σκέπτεται για το πώς το αντιλαμβάνονται οι άλλοι, να καταλαβαίνει ότι ένα άτομο μπορεί να νιώθει κάτι και να ενεργεί αντίθετα από αυτό που νιώθει.(ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΩ. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΑΡΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ,ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΚΛΠ. ΛΕΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΑΠΟΦΥΓΗ)

Έχει τη δυνατότητα να εξαπατά τους άλλους, να χρησιμοποιεί το ψέμα για να επιτύχει έναν σκοπό και δυσκολεύεται κάπως να αντισταθεί σε πειρασμούς (Lightfoot et al., 2009/2014). Ο Piaget (1932/1965) διαμόρφωσε μια θεωρία σταδίων για την ανάπτυξη της ηθικής συλλογιστικής.

Μετά το πρώτο στάδιο, το προηθικό (βρεφονηπιακή ηλικία), στις ηλικίες 3-7 ετών το παιδί διανύει το στάδιο του ηθικού ρεαλισμού ετερόνομης ηθικής με έμφαση στην ισότητα, κατά το οποίο οι κανόνες εκλαμβάνονται ως απόλυτοι και το ηθικά σωστό προσδιορίζεται από την υπακοή.

Στις ηλικίες 8-11 ετών, το στάδιο του ηθικού ρεαλισμού-ετερόνομης ηθικής με έμφαση στη δικαιοσύνη, το παιδί αποκτά αίσθηση του δικαίου, κρίνει με βάση την πρόθεση και τις ανάγκες των άλλων και κατανοεί ότι οι νόμοι είναι σχετικοί.

Τη θεωρία του Piaget επεξέτεινε ο Lawrence Kohlberg (1984), που διατύπωσε τρία στάδια ανάπτυξης της ηθικής συλλογιστικής, με δύο φάσεις το καθένα. Σύμφωνα με αυτόν, από το προσυμβατικό στάδιο της βρεφονηπιακής ηλικίας, στο οποίο το παιδί διέρχεται από τη φάση της εστιασμένης στην υπακοή και την τιμωρία ηθικής συλλογιστικής και κατόπιν από τη φάση της συντελεστικής) ηθικής συλλογιστικής (εστιασμένης στις ανάγκες και τα συμφέροντα, το παιδί περνά στη συμβατική ηθική, που διακρίνεται σε δύο επιμέρους φάσεις:

(α) ηθική του καλού παιδιού, κατά την οποία το παιδί έχει ανάγκη να είναι καλό και να ικανοποιεί τις προσδοκίες των άλλων, πιστεύει στον χρυσό κανόνα, επιθυμεί να τηρεί τους κανόνες και δείχνει φροντίδα για τους άλλους, ώστε να το επιδοκιμάζουν·

και (β) ηθική του νόμου και της τάξης, κατά την οποία το παιδί πιστεύει ότι ηθικό είναι το νόμιμο και δίνει έμφαση στο χρέος, τον σεβασμό της εξουσίας και τη διατήρηση της έννομης τάξης περισσότερο από την ικανοποίηση των ατομικών αναγκών.

Ηθική ανάπτυξη στην εφηβική ηλικία.

Με την κατάκτηση των τυπικών λογικών διεργασιών, η ηθική συλλογιστική του εφήβου καθίσταται αυτόνομη ή ηθική της σχετικότητας και της αμοιβαιότητας, σύμφωνα με τη θεωρία του Piaget (1932/1965).

O έφηβος θεωρεί τους νόμους σχετικούς, αντιλαμβάνεται ότι η τιμωρία αποσκοπεί στην επανόρθωση της ζημιάς και στον σωφρονισμό και αναγνωρίζει περισσότερο τις ανάγκες των άλλων.

Ο Kolhberg (1984) αποκαλεί την ηθική συλλογιστική του εφήβου μετασυμβατική ηθική και τη διακρίνει σε:

(α) ηθική του κοινωνικού συμβολαίου, κατά την οποία τα ανθρώπινα δικαιώματα τοποθετούνται πάνω από τους νόμους, αν και οι κοινωνικές συμβάσεις θεωρούνται σημαντικές για τη λειτουργία των κοινωνιών, και

(β) ηθική των οικουμενικών αρχών, κατά την οποία θεωρεί ότι πρέπει να ακολουθεί τις προσωπικές αρχές του και ιδίως τις οικουμενικές αρχές (π.χ. αξία της ανθρώπινης ζωής) και δεσμεύεται από αυτές, πέρα και πάνω από τις κοινωνικές συμβάσεις.

Τα στάδια αυτά δεν είναι καθολικά, επομένως ενδέχεται πολλοί έφηβοι να μην καταφέρνουν να φθάνουν σε αυτά. Η ηθική ανάπτυξη του εφήβου συναρτάται, περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, με την πνευματικότητα (π.χ. θρησκευτικές πεποιθήσεις) και με τη συλλογικότητα, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται η πολιτική και κοινωνική δράση, ο εθελοντισμός κ.ά., ενώ μπορεί να προκύψουν και αρνητικές 40 εκβάσεις, όπως η αντικοινωνική και παραπτωματική συμπεριφορά (συμμορίες, βανδαλισμοί, χουλιγκανισμός κ.ά.).

ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΩ ΘΕΛΕΙ ΑΓΩΝΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΑΦΙΕΝΤΑΙ Ο ΕΝΑΣ ΣΤΟΝ ΑΛΛΟΝ, ΤΥΠΟΥ Η ΜΑΝΑ ΤΗΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΥ ΛΕΝΕ ΜΕΡΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΠΟΥ ΒΑΡΙΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΝ, Η Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΞΕΡΕΙ ΠΟΥ ΛΕΝΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΜΑΝΕΣ…

ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΕΧΕΙ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΔΕΘΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΝΑΝ ΓΟΝΙΟ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΕΥΘΥΝΕΙ ΣΕ ΟΛΗ ΤΟΥ ΤΗ ΖΩΗ ΒΓΑΖΟΝΤΑΣ ΑΠΩΘΗΜΕΝΑ ,ΜΑΝΕΣ ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΗΘΕΛΑΝ, ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ, ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΑΤΕΡΑ, ΝΑ ΤΟΝ ΕΧΟΥΝ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΣΗ.(Η ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ) ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΓΟΝΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΣΜΙΛΕΥΤΕΙ ΣΦΑΙΡΙΚΑ

BLOOG