ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ. ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΕΡΓΟ

 

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ.

ΠΩΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑ Η ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΕΡΓΟ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. ( ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΓΛΥΠΤΙΚΗ , ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ . ΓΕΝΙΚΑ .ΟΧΙ ΜΟΥΣΙΚΉ, ΤΗΝ ΕΧΩ ΓΡΑΨΕΙ ΣΕ ΑΛΛΟ, ΜΟΝΗ ΤΗΣ) ΠΑΡΕΝΘΕΣΕΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΟΥ

//Η ιστορία της τέχνης έχει καθιερωθεί ως ακαδημαϊκή επιστήμη και διδάσκεται σχεδόν παγκόσμια ως κομμάτι της πολιτικής ιστορίας. (Επειδή καταλαβαίνεις τον τρόπο ζωής των πόλεων) Είναι φανερό ότι η επιστήμη υπόκειται σε διάφορα ρεύματα που καθορίζονται και από εξωγενείς παράγοντες. Αυτό σημαίνει ότι η αντίληψη για την ιστορία της τέχνης είναι σήμερα διαφορετική από αυτή του 19^ου αιώνα.

Η ιστορία της τέχνης εξειδικεύεται περισσότερο στην παρουσίαση ολοκληρωμένων περιόδων και κατηγοριών τέχνης όπως η γοτθική αρχιτεκτονική στη Γαλλία, η ιταλική Αναγέννηση (το απόγειο του 15 μ.Χ ,βέβαια μετά απο εμάς αφού βασίστηκαν στον αρχαίο ελληνικό του 5 ου π.Χ) το γαλλικό μπαρόκ κ.ο κ. Παράλληλα εξειδικεύεται στην παρουσίαση αφενός του συνολικού έργου καλλιτεχνών, όπως το έργο του Λεονάρντο ντα βίντσι , του Νικολά Πουσέν, του Μπερνίνι., στις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και του Νικολάου Γύζη ,του Μπουζιάνη, του Μαλέα, στη χώρα μας, και αφετέρου μερικών εντύπων που διευρύνουν τις συλλογές παλιών και νέων μουσείων.

Σημαντικό κλάδος της ιστορίας της τέχνης αποτελεί η κριτική του έργου του μεμονωμένου καλλιτέχνη, που παρουσιάζεται σε αίθουσες τέχνης, μια δραστηριότητα η οποία προσομοιάζει με τη δημοσιογραφία.

Πρέπει να τονίσουμε ότι η ιστορία της τέχνης και εννοούμε πάντα της δυτικοευρωπαικής τέχνης, ανθεί σε κοινωνίες βιομηχανικά ανεπτυγμένες και θεωρείται πολυτέλεια για όσες βρίσκονται σε υπό ανάπτυξη.

Η ιστορία της τέχνης είναι η τελευταία που διαμορφώθηκε μεταξύ των ιστορικών επιστημών.

Το έργο τέχνης πρέπει να εξετάζεται ως αυτόνομο δημιούργημα ενταγμένο στην ιστορική πορεία των εικαστικών η πλαστικών τεχνών, οι οποίες ανήκουν στις αναπαραστατικές τέχνες στην Ευρώπη.

Στην πραγματικότητα η Τέχνη δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο οι καλλιτέχνες.

Η Ιστορία της τέχνης θα πρέπει να αποσκοπεί στα εξής. Στην ανακάλυψη και τον προσδιορισμό της ταυτότητας του έργου τέχνης. Στο να ορίζει σε ποια χρονολογική εποχή η φάση και υπό ποιες προϋποθέσεις μέσα στην πορεία ενός πολιτισμού δημιουργήθηκε το έργο που εξετάζεται.

Στο να προσδιορίσει τη στιλιτιστική επίδραση προγενέστερων και μεταγενέστερων καλλιτεχνών, δηλαδή στην ιστορικότητα του έργου τέχνης. Στο να συγκεντρώνει όλα τα βιογραφικά στοιχεία που είναι δυνατόν να εντοπίσει για τον καλλιτέχνη, καθώς και όλα τα αρχειακά δεδομένα. Αναδιφώντας βλέπουμε ότι.

Κάποτε οι άνθρωποι πήραν χρωματιστό χώμα στα χέρια τους και σχεδίασαν πρόχειρα στον τοίχο στης σπηλιάς τουs ένα βουβάλι. (αυτό γινόταν περισσότερο για να το βάλουν στόχο για θήραμα ) Σήμερα μερικοί αγοράζουν χρώματα, και σχεδιάζουν αφίσες για τοίχους, και δεν βλάπτει να ονομάζουμε όλες αυτές τις δραστηριότητες τέχνη, αλλά πρέπει να θυμόμαστε πως ή λέξη σημαίνει πολύ διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς καιρούς και τόπους.

Υπάρχει κίνδυνος να εξουθενώσεις έναν καλλιτέχνη λέγοντας του πως εκείνο που έφτιαξε δεν είναι Τέχνη, παρόλο που οι λόγοι που μας αρέσει ένα άγαλμα είναι άλλοτε σωστοί, και άλλωστε όχι. Μπορεί να σου αρέσει η απεικόνιση ενός τοπίου, επειδή σου θυμίζει τον τόπο σου η μια προσωπογραφία, ή επειδή σου θυμίζει ένα αγαπημένο πρόσωπο .

Όλοι θυμόμαστε πολλά πράγματα που επηρεάζουν τις προτιμήσεις μας ή τις αντιπάθειες μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να βλέπουν σε ένα πίνακα ό,τι τους αρέσει, και στην πραγματικότητα μια τέτοια προτίμηση είναι φυσιολογική.

Όλοι αγαπάμε την φύση και είμαστε ευγνώμονες στους καλλιτέχνες που μας την μεταφέρουν στο χώρο μας. Όταν ο Ρουμπενς ο μεγάλος Φλαμανδός ζωγράφος σχεδίασε το παιδί του, ήταν αμφίβολα περήφανος για την ομορφιά του, και ήθελε να θαυμάσουμε και εμείς το γιο του, αυτή όμως η προτίμηση για τα όμορφα και ελκυστικά θέματα μπορεί να γίνει εμπόδιο, αν μας κάνει να απορρίπτουμε έργα επειδή το θέμα τους είναι λιγότερο ελκυστικό.

Ο Ντύρερ ο μεγάλος Γερμανός ζωγράφος σχεδίασε τη μητέρα του με αφοσίωση και αγάπη. Ανακαλύπτουμε ότι η ομορφιά ενός πίνακα είναι άσχετη με την ομορφιά του θέματος του. Οι μικροί αλήτες που ζωγράφιζε ο ισπανός Μουρίγιο δεν ξέρουμε αν ήταν όμορφοι, αλλά σίγουρα είχαν πολύ γοητεία.

Τα γούστα για το τι είναι ωραίο διαφέρουν πολύ. Γενικά, εκείνο που ισχύει για την ομορφιά ισχύει και για την έκφραση. Συχνά αυτό που προκαλεί έλξη η απέχθεια είναι η έκφραση κάποιας μορφής. Μερικοί προτιμούν μια έκφραση που μπορούν την καταλάβουν εύκολα, και που για αυτούς συγκινεί βαθιά. Όταν ο ιταλός ζωγράφος Γκουίντο Ρένι που έζησε τον 17^ο αιώνα ζωγράφιζε το κεφάλι του εσταυρωμένου, ήθελε χωρίς αμφιβολία να δείξει την αγωνία και το μεγαλείο των παθών.

Στους αιώνες που ακολούθησαν πολλοί άντλησαν δύναμη και παρηγοριά από αυτή την παράσταση του Σωτήρα.

Το αίσθημα που εκφράζει δημιουργεί ερωτήματα κατά πόσο είναι δυνατόν, και πόσο ξεκάθαρο αφού τα αντίγραφα του έργου αυτού βρίσκονται σε απόμερα ξωκλήσια και σε μακρινά χωριατόσπιτα όπου οι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα από τέχνη. Αλλά και όταν ακόμα αυτή η έντονη συναισθηματική έκφραση μας συγκινεί, για το αντίθετο δεν πρέπει να απορρίπτουμε έργα που την έκφραση τους δεν την καταλαβαίνουμε εξίσου εύκολα.

Όπως ακριβώς μερικοί προτιμούν ανθρώπους που μετρούν τα λόγια τους και τις χειρονομίες τους αφήνοντας κάτι και για την φαντασία, έτσι μερικοί αγαπούν πίνακες και γλυπτά που τους επιτρέπουν να προβληματίζονται και να σκέπτονται, άλλοι όμως δεν θα το ήθελαν, αυτό, αλλά θα προτιμούσαν να φαίνεται καθαρά στους πίνακες τι θέλει να πει ο ζωγράφος.

Πολλοί αμύητοι αντιμετώπιζαν μια άλλη δυσκολία θέλοντας να θαυμάσουν την επιδεξιότητα του ζωγράφου, η του γλύπτη στην απόδοση της πραγματικότητας που είναι οικεία. Μερικοί προτιμούν τους πίνακες που φαίνονται αληθινοί. Η επιμονή και η τέχνη που απαιτούνται για μια πιστή αναπαράσταση του φυσικού κόσμου είναι αξιοθαύμαστες. Μεγάλοι καλλιτέχνες στο παρελθόν, μόχθησαν πολύ για να κάνουν έργα όπου και η μικρότερη λεπτομέρεια καταγράφεται με πολλή προσοχή. Ο Ρέμπραντ π.χ. ήταν τέτοιος μάγος ώστε κατάφερε να μας δώσει την αίσθηση ενός ρυτιδωμένου δέρματος του ελέφαντα με μερικές γραμμές του πινέλου του.

Σε όσους θέλουν να μοιάζουν οι πίνακες αληθινοί, τους απωθούν περισσότερο μερικά έργα ίσως της νεότερης εποχής. Οπότε ο ζωγράφος θα έπρεπε να ξέρει καλύτερα την δουλειά του. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα μυστήριο σε όλες τις παραμορφώσεις της φύσης, για τις οποίες ακούμε τόσες διαμαρτυρίες όποτε γίνεται λόγος για την σύγχρονη τέχνη. (σε άλλους αρέσει και στους περισσότερους δεν αρέσει, είναι πολύ πιο εύκολη όμως)

Όποιος δει τις ταινίες του Ντίσνεϊ η κόμικς καταλαβαίνει για τι πράγμα μιλάμε. Ξέρει ότι καμιά φορά είναι σωστό να σχεδιάζονται ορισμένα πράγματα διαφορετικά από ότι φαίνονται, και πως μπορεί με κάποιο τρόπο να ανταλλάξει και να τα παραμορφώσει. Ο Μίκη Μάους π.χ. δεν μοιάζει πολύ με αληθινό ποντίκι και όμως οι θαυμαστές δεν διαμαρτύρονται για το μάκρος της ουράς του. Εκείνοι που μπαίνουν στο θαυμαστό κόσμο του Ντίσνευ δε νοιάζονται για την τέχνη, και δεν πηγαίνουν να δουν τις ταινίες οπλισμένοι με τις ίδιες προκαταλήψεις που κουβαλούν μαζί τους σε μια έκθεση μοντέρνας τέχνης.

Μερικοί, οταν παρακολουθούσαν τα άλογα να καλπάζουν, σε ιπποδρομίες και σε

κυνήγια , και μετά έβλεπαν πίνακες και εικόνες που έδειχναν άλογα να ορμούν στη μάχη, η να τρέχουν πίσω από τα κυνηγετικά σκυλιά, κανένας δεν πρόσεχε πώς ακριβώς είναι ένα άλογο όταν τρέχει.

Οι πίνακες και οι γκραβούρες με θέμα τις ιπποδρομίες παρουσίαζαν συνήθως τα άλογα να πετούν στον αέρα με τα πόδια τεντωμένα όπως τα ζωγράφιζε ο Ζερικώ. Πενήντα περίπου χρόνια αργότερα όταν η φωτογραφική μηχανή είχε τελειοποιηθεί τόσο, ώστε να μπορεί να φωτογραφίζει άλογα σε γρήγορη κίνηση, οι φωτογραφίες απέδειξαν πως οι ζωγράφοι και το κοινό είχαν άδικο. Κανένα άλογο όταν καλπάζει δεν κινείται με τον τρόπο που μας φαίνεται φυσικός. Δηλαδή οταν τα πόδια σηκώνονται από την γη κινούνται εναλλάξ για το επόμενο βήμα.

Τα λάθη συμβαίνουν περισσότερο από όσο νομίζουμε Έχουμε όλοι την τάση να παραδεχόμαστε πως τα συμβατικά χρώματα, και σχήματα είναι σωστά.

Τα παιδιά νομίζουν συχνά ότι τα άστρα έχουν το σχήμα του άστρου όπως το σχεδιάζουμε ενώ στην πραγματικότητα δεν το έχουν. Εκείνοι που επιμένουν ότι ο ουρανός πρέπει να είναι οπωσδήποτε γαλάζιος και η χλόη πράσινη, δεν διαφέρουν πολύ από τα παιδιά. Δεν τους αρέσει που βλέπουν άλλα χρώματα σε μια εικόνα. Αν ξεχάσουμε όμως όσα ξέρουμε για την πράσινη χλόη ή τον γαλάζιο ουρανό και αντικρίσουμε τον κόσμο σαν να έχουμε έρθει από το διάστημα σε ένα εξερευνητικό ταξίδι, θα δούμε ίσως πως τα πράγματα έχουν τα πιο αναπάντεχα χρώματα Και οι ζωγράφοι αισθάνονται πότε πότε πως κάνουν ένα τέτοιο εξερευνητικό ταξίδι θέλοντας να δουν τον κόσμο για πρώτη φορά και να ελευθερωθούν από όλες τους τις προκαταλήψεις.

Αυτοί μας μαθαίνουν να ανακαλύπτουμε την φύση, νέες ομορφιές που δεν είχαμε φανταστεί ποτέ πως είναι δυνατόν να υπάρχουν αν τους ακολουθήσουμε και να μάθουμε κάτι από αυτά.

Τα βιβλικά θέματα ιδιαίτερα δημιουργούν έντονες αντιδράσεις. Αν και όλοι γνωρίζουμε ότι η Αγία Γραφή δεν μιλάει για την εξωτερική εμφάνιση του Χριστού και πως ο Θεός δεν μπορεί να έχει ανθρώπινη μορφή, και παρόλο που ξέρουμε πως οι καλλιτέχνες του παρελθόντος ήταν εκείνοι που για πρώτη φορά δημιούργησαν τις παραστάσεις που συνηθίσαμε να βλέπουμε, μερικοί έχουν ακόμα την τάση να θεωρούν ότι η απομάκρυνση από τις παραδοσιακές μορφές ισοδυναμεί με βλασφημία.

Στην πραγματικότητα οι καλλιτέχνες που προσπάθησαν να συλλάβουν μια εικόνα για τα όσα εξιστορεί η Αγία γραφή, ήταν εκείνοι που την διάβασαν με μεγαλύτερη προσοχή και ευλάβεια, και προσπάθησαν να ξεχάσουν όλους εκείνους που είχαν δει και να φανταστούν την στιγμή που οι βοσκοί πήγαν να προσκυνήσουν τον μικρό Χριστό στην Φάτνη, η την στιγμή που ένα ψαράς άρχισε να κηρύττει το ευαγγέλιο. Άνθρωποι που δεν στοχάζονται, έτυχε πολλές φορές να εξοργιστούν, επειδή ένας καλλιτέχνης προσπάθησε να πλησιάζει το παλιό κείμενο με κάποια καινούργια ματιά.

Ένα χαρακτηριστικό σκάνδαλο αυτού του είδους ξέσπασε με αφορμή τον Καραβάτσιο. Έναν τολμηρό επαναστάτη Ιταλό ζωγράφο που έζησε στα 1600. Του ανέθεσαν να ζωγραφίσει μια εικόνα του Ευαγγελιστή Ματθαίου για μια εκκλησία της Ρώμης. Θα έδειχνε τον Ματθαίο να γράφει το Ευαγγέλιο και για να φανεί το ευαγγέλιο ότι είναι ο Λόγος του Θεού, επίσης θα σχεδίαζε έναν άγγελο να τον καθοδηγεί. Ο Καραβάτσιο ένας ασυμβίβαστος νέος καλλιτέχνης με φαντασία πάσχιζε να συλλάβει τι σημαίνει να

είσαι γέρος και φτωχός άνθρωπος της δουλειάς ,ένας τελώνης και ξαφνικά να πρέπει να γράψεις ένα βιβλίο. Ζωγράφισε λοιπόν ένα Ματθαίο φαλακρό ξυπόλυτο με σκονισμένα πόδια, που κρατά αδέξια ένα μεγάλο βιβλίο και σουφρώνει το μέτωπο από την ασυνήθιστη ένταση που απαιτεί το γράψιμο. Δίπλα του ζωγράφισε ένα νεαρό άγγελο που μοιάζει μόλις να έχει κατέβει από τον ουρανό. Όταν ο Καραβάτσιο παρέδωσε τον πίνακα στην εκκλησία που τον είχε παραγγείλει, δημιουργήθηκε σκάνδαλο επειδή ο κόσμος πίστευε ότι το έργο έδειχνε ασέβεια προς τον ευαγγελιστή. Ο πίνακας δεν έγινε δεκτός και ο Καραβάτσιο αναγκάστηκε να ζωγραφίσει άλλον. Αυτή τη φορά ήταν πολύ προσεκτικός. Ακολούθησε κατά γράμμα τις συμβατικές απόψεις για το πώς έπρεπε να είναι ένας Άγιος κι ένας άγγελος. Το αποτέλεσμα είναι ένας καλός πίνακας, αφού ο ζωγράφος προσπάθησε να κάνει το έργο του ζωντανό και ενδιαφέρον, αλλά έχουμε την αίσθηση ότι είναι λιγότερο τίμιο και ειλικρινές από το πρώτο.

Η Ιστορία αυτή δείχνει το κακό που μπορούν να κάνουν όσοι κατακρίνουν τα έργα τέχνης χρησιμοποιώντας λανθασμένα κριτήρια.

Και το σπουδαιότερο μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα έργα Τέχνης όπως τα αποκαλούμε, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας αινιγματικής δραστηριότητας, αλλά αντικείμενα που τα φτιάχνουν οι άνθρωποι για άλλους ανθρώπους. Ένας πίνακας μοιάζει πολύ απόμακρος όταν τον βλέπουμε κρεμασμένο σε ένα τοίχο και στα μουσεία, που ως γνωστόν και πολύ σωστά απαγορεύεται να αγγίζουμε τα έργα.

Αρχικά όμως τα έργα αυτά έγιναν να τα αγγίζουν οι άνθρωποι, να τα χρησιμοποιούν να τα παζαρεύουν να τσακώνονται για αυτά . (Είναι για να διατηρηθούν)

Ας εξετάσουμε έναν από τον πιο φημισμένο πίνακες του Ραφαήλ, την Παναγία στο λιβάδι, που είναι χωρίς αμφιβολία ωραίο και ελκυστικό έργο. Οι μορφές είναι θαυμάσια σχεδιασμένες και η έκφραση της Παναγίας όπως χαμηλώνει το βλέμμα της, συνειδητοποιούμε πως δεν ήταν αυτό που τον απασχόλησε και εκείνο που προσπάθησε να πετύχει, αλλά ήταν η σωστή ισορροπία ανάμεσα στις μορφές. Στην τελική παράσταση όμως, βλέπουμε ότι στο τέλος πέτυχε. Τα πάντα στην εικόνα μοιάζουν να είναι στη σωστή θέση τους, και οι στάσεις φαίνονται τόσο φυσικές που δεν διακρίνεται σχεδόν η προσπάθεια .

Αν το ρωτούσαμε τον καλλιτέχνη γιατί το έκανε το ένα ή το άλλο, δεν θα παίρναμε ίσως απάντηση γιατί δεν ακολουθεί πάγιους κανόνες. Βρίσκει σταδιακά και ψηλαφητά το δρόμο του. Μερικοί καλλιτέχνες η κριτικοί προσπάθησαν κατά καιρούς να διαμορφώσουν κανόνες. Ακολουθώντας τους οι μέτριοι καλλιτέχνες δεν μπόρεσαν να πετύχουν τίποτα, ενώ οι μεγάλοι αψηφώντας τους μπόρεσαν να πετύχουν μια αρμονία.

Όταν ο μεγάλος ζωγράφος Ρεϋνολντς έλεγε στους μαθητές του στη βασιλική Ακαδημία πως δεν έπρεπε να χρησιμοποιούν το γαλάζιο στο πρώτο πλάνο ενός πίνακα, αλλά να το κρατούν για το φόντο για τους μακρινούς λόφους στον ορίζοντα, ο αντίζηλος του Γκέινσμπορω θέλησε λένε να αποδείξει ότι τέτοιοι ακαδημαϊκοί κανόνες δεν έχουν τις πιο πολλές φορές νόημα. Έφτιαξε το περίφημο γαλάζιο παιδί όπου το γαλάζιο κοστούμι του αγοριού στο κέντρο του πρώτου πλάνου προβάλλει θριαμβευτικά μπροστά στο θέμα του φόντου.

Η αλήθεια είναι πως δεν μπορεί να θεσπίσει κανείς κανόνες αυτού του είδους, γιατί δεν είναι δυνατόν να προδικάσει τι εντύπωση θα ήθελε να πετύχει ο καλλιτέχνης. Εφόσον λοιπόν δεν υπάρχουν κανόνες για να κρίνουμε αν ένας πίνακας η ένα άγαλμα πέτυχε, είναι συνήθως αδύνατο να εξηγήσουμε με λόγια γιατί ακριβώς πιστεύουμε ότι είναι μεγάλο ένα έργο τέχνης.

Αν δεν ωφελούν οι συζητήσεις για την τέχνη, μας κάνουν να κοιτάζουμε προσεκτικά τους πίνακες, και όσο τους κοιτάζουμε, τόσο περισσότερο προσέχουμε σημεία που μας έχουν φύγει. Έτσι αρχίζουμε να διαισθανόμαστε το είδος της αρμονίας που προσπάθησε να πετύχει κάθε γενιά καλλιτεχνών. Όσο περισσότερο βλέπουμε τις αρμονίες, τόσο περισσότερο τις χαιρόμαστε. Η παλιά ρήση ότι δεν χωράει συζήτηση σε θέματα γούστου ίσως να είναι σωστή, και σε αυτό το τομέα.

Το γούστο στην τέχνη είναι κάτι απείρως πιο περίπλοκο από το γούστο στην τροφή και στο ποτό. Το θέμα δεν είναι να ανακαλύψει κανείς διάφορες λεπτές γεύσεις, αλλά κάτι πιο σοβαρό και σημαντικό. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες πάσχισαν να τα φτιάξουν και θέλουν από μας να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι θέλησαν να κάνουν. Τα όσα μπορούμε να μάθουμε για την τέχνη δεν έχουν τελειωμό.

Πάντα μένουν καινούργια πράγματα να ανακαλύψουμε τα μεγάλα έργα τέχνης, και φαίνονται διαφορετικά κάθε φορά που τα κοιτάμε. Μοιάζουν να είναι τόσο ανεξάντλητα και απρόβλεπτα όσο και οι άνθρωποι. Είναι ένας συναρπαστικός κόσμος με τους παράξενους δρόμους. Για να χαρούμε αυτά τα έργα πρέπει να τα κοιτάξουμε με ένα ανοικτό μυαλό που να μην είναι γεμάτο με ηχηρές λέξεις και φράσεις.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μια ημιμάθεια για την ιστορία της τέχνης διατρέχουν τον κίνδυνο να πέσουν σε μια παγίδα να προσπαθούν να φέρουν στο μυαλό τους τι έχουν ακούσει για τον ταδε καλλιτέχνη και να μη θαυμάσουν ελεύθερα το έργο του.

Θα πρέπει να βοηθάμε να ανοίξουν τα μάτια να παρατηρούμε, και όχι να λυθούν οι γλώσσες για την τέχνη, γιατί οι λέξεις που χρησιμοποίησαν οι κριτικοί χρησιμοποιήθηκαν με διαφορετικές αφορμές.

Είναι πιο ωραίο και πολύ δύσκολο να κοιτάξουμε έναν πίνακα με νέο μάτι και να ξανοιχτούμε σε ένα εξερευνητικό ταξίδι από το οποίο κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να αποκομίσει.

Για τις καταβολές της τέχνης ξέρουμε τόσα λίγα όσα και για τις καταβολές της γλώσσας αν και με την λέξη τέχνη, εννοούμε να χτίζει κάποιος σπίτια ,να φτιάχνει πίνακες η γλυπτά η υφαντά. (την υφαντουργία με παραστάσεις τη θεωρώ πιο δύσκολη τέχνη από όλες. Παλαιότερα έκαναν με αργαλειούς στα σπίτια, αριστουργήματα )

Με αυτή τη λογική δεν υπάρχουν άνθρωποι χωρίς τέχνη. Αν εννοούμε κάποια πολυτέλεια που υπάρχει στα μουσεία τότε πρέπει να καταλάβουμε πως η χρήση αυτής της λέξης είναι πρόσφατη και πως πολλοί από του αρχιτέκτονες και γλύπτες δεν φαντάζονταν ότι θα αποκτήσει αυτήν την έννοια η λέξη.

Καταλαβαίνουμε την διαφορά αν πούμε για την αρχιτεκτονική. Όλοι ξέρουμε ότι υπάρχουν ωραία κτίρια και μερικά είναι αληθινά έργα τέχνης, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν κτίριο στον κόσμο που να μην έγινε για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Εκείνοι που χρησιμοποιούν αυτά τα κτίρια για τύπους λατρείας η ψυχαγωγίας η για κατοικίες τα κρίνουν πρώτα από την άποψη της χρησιμότητας, πέρα από αυτό όμως, εκτιμούν την προσπάθεια του αρχιτέκτονα να το κάνει και βολικό και πετυχημένο.

Δεν μπορούμε να καταλάβουμε την τέχνη του παρελθόντος αν δεν ξέρουμε ποιους σκοπούς εξυπηρετεί στα αρχαία σπήλαια

Σε όλα τα μέρη του κόσμου υπάρχει κάποιας μορφής τέχνη. Όλοι ξέρουμε ότι η Αίγυπτος είναι η χώρα των πυραμίδων, αυτών των πέτρινων βουνών που ορθώνονται σαν ανεμοδαρμένα ορόσημα στον μακρινό ορίζοντα της ιστορίας. Φαίνονται παρόλο που είναι απόμακρες και γεμάτες μυστήριο να μας λένε πολλά για την ιστορία τους, να μας μιλάνε για μια χώρα τόσο οργανωμένη ώστε να μπορούν να υψωθούν αυτοί οι γιγάντιοι τύμβοι στη διάρκεια της ζωής ενός βασιλιά. Κανένας βασιλιάς και κανένας λαός δε θα έκαναν τόσα έξοδα και δεν θα κοπίαζε τόσο για να κάνουν ένα μνημείο. Είχαν και αυτά πρακτική σημασία για το βασιλιά και τους υπηκόους τους. Οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τον βασιλιά πλάσμα θειικό που τους εξουσίαζε, και ότι θα ανεβαίνανε πάλι στον ουρανό από όπου είχε προέλθει. Οι πυραμίδες καθώς υψώνονταν προς τον ουρανό θα τον βοηθούσαν στο ανέβασμα του.

Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι για να ζήσει η ψυχή στον άλλο κόσμο το σώμα έπρεπε να μείνει άφθαρτο, και αυτός είναι ο λόγος που εμπόδιζαν το σώμα να λιώσει με μια μέθοδο ταρίχευσης. Η πυραμίδα χτιζόταν για να φυλάξει την μούμια του βασιλιά.

Σκοπός αυτών των έργων ήταν να διατηρήσουν την ζωή και όχι να διακοσμούν το χώρο.

Η τέχνη της Μεσοποταμίας δεν είναι τόσο γνωστή όσο της Αιγύπτου. Ο λόγος ήταν ότι οι λαοί αυτοί δεν πίστευαν στην αθανασία της ψυχής, όπως οι Αιγύπτιοι συνήθιζαν να κάνουν γλυπτά τις νίκες τους στις μάχες.

Οι πρώτες μορφές της τέχνης γεννήθηκαν σε χώρες που τις κυβερνούσαν ανατολίτες τύραννοι, π.χ στην Ελλάδα. Κέντρο αυτής της περιοχής ήταν η Κρήτη με βασιλιάδες τόσο ισχυρούς και πλούσιους που έστελναν πρεσβείες στην Αίγυπτο για να εντυπωσιάζουν ακόμα και τους Αιγυπτίους με την τέχνη τους.///

E.H. GOMBRICH TO ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ . ΜΟΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ . ΑΘΗΝΑ 1994

Μ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Β.ΠΕΤΡΙΔΟΥ, Π.ΤΟΥΡΚΙΝΙΩΤΗΣ Η Ιστορία των Τεχνών στην Ευρώπη . Τόμος Β Εικαστικές Τέχνες στην Ευρώπη απο τον 18 ο ως τον 20 ο αιώνα . Πάτρα 2002

Ο,ΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΡΤΩ, ΕΠΕΙΔΗ ΤΑ ΕΧΩ ΣΤΟΝ ΣΚΛΗΡΟ, ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΟΤΙ ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΕΚΠΗΓΑΖΟΥΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ, ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΩΦΕΛΗΘΕΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ